ΜεταΠοίηση - Δημοσθένης Παπαμάρκος

Είχα φάει δέκα μέρες φυλακή, επειδή, λέει, δεν είχα καθαρίσει καλά την ξιφολόγχη μου. Είχε σημάδια από σκουριά. Οι Τούρκοι όμως δε σκάγανε για τέτοια. Γιατί όταν ορμήξαμε να καθαρίσουμε εκείνο το χαράκωμα στο Σαραντάπορο, η ξιφολόγχη που μου κάρφωσε ο Τούρκος ήταν τόσο σκουριασμένη που έσπασε μέσα στον ώμο μου.

Διαβάζω τις πρώτες γραμμές από το εναρκτήριο διήγημα της συλλογής, διακρίνω γνώριμα εδάφια της ελληνικής λογοτεχνίας, η δυσπιστία χτυπά επίμονα την πόρτα. Συνεχίζω την κατάβαση στη σελίδα, ελαφρύς πια από προσδοκίες. Να χειροκροτάς τη διατήρηση της κληρονομιάς και το γεμάτο φροντίδα πότισμα της ρίζας, γιατί δεν είναι λίγο. Αλλά είναι διαφορετική εκείνη η πλάτη, που λαχταράς να δεις, του κορμιού που κάνει ένα βήμα μπροστά και ας φοράει παρόμοια ρούχα με σένα.

Συμπεράσματα βιαστικά, ο νους που προτρέχει να βάλει ταμπέλες, μικρότερες ή μεγαλύτερες, για να πεισθεί πως διατηρεί τον έλεγχο απέναντι στο αλλοπρόσαλλο συναίσθημα, μα είναι τελικά εκείνο που από το τέλος του πρώτου κιόλας διηγήματος θα τον εξαναγκάσει σε επαναξιολόγηση των δεδομένων.

Βρισκόμαστε στο τρίτο διήγημα, ο νους δε σταματά, παρότι διακρίνει το βήμα να γίνεται, δεν ικανοποιείται, επιμένει να δώσει εξήγηση, σκαλίζει νέα επιγραφή: Ιστορία. Υποψήφιος διδάκτορας Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας αναφέρει το σύντομο βιογραφικό του συγγραφέα, γραφή φρέσκια μα θεματική, εμπνευσμένη από το μακρινό παρελθόν. Λάθος ξανά, όπως η πλειοψηφία των γενικεύσεων άλλωστε.

Με πληγωμένο εγωισμό, μα αποδεχόμενος την ευθύνη του, ο νους πισωπατά, παραιτείται. Και είναι τότε που η πραγματική ανάγνωση ξεκινά.

Αρετή μιας συλλογής διηγημάτων αποτελεί η απουσία της υπεροχής του ενός έναντι των υπολοίπων, φαινόμενο δυστυχώς συχνό, λουλούδι θαυμάσιο που σερβίρεται με αρκετό χορτάρι τριγύρω ίσα για το ντεκόρ, για να μην είναι μονάχο του, αποτέλεσμα τελικώς παράταιρο και λυπηρό. Παγίδα που ο Παπαμάρκος αποφεύγει άνετα, ανεξάρτητα από την υποκειμενική αδυναμία του αναγνώστη σε κάποιο διήγημα, πρέπει να αναγνωριστεί το υψηλό - όπως ο ίδιος ο συγγραφέας εξ αρχής όρισε - επίπεδο, η προσωπική σφραγίδα σε ένα δημιούργημα ενιαίο, με συνοχή και χαρακτήρα, δίχως υψομετρική εναλλαγή.

Στον πυρήνα η αδερφική σχέση, όπως ο Κάιν με τον Άβελ φρόντισαν, από την αρχή κιόλας της Ιστορίας, να ορίσουν, μια σχέση αίματος. Η βία και η μαιευτική της ικανότητα έναντι της Ιστορίας. Το παρελθόν που επαναλαμβάνεται, δίχως - σχεδόν ποτέ - να διδάσκει, το ευμετάβλητο παρόν και το άγραφο μέλλον.

Το μεταφυσικό στοιχείο παρόν στις ιστορίες, αρμονικά σφηνωμένο στην πλοκή, υπενθυμίζει πως στην παράδοσή μας δεν έχουμε μόνο εμφύλιους και πολυτεχνεία, μα και μύθους σκοτεινούς της λαϊκής παράδοσης και της αρχαίας γραμματείας...

Ήταν η γραφή εκείνη που με έκανε να τσεκάρω την ηλικία του Παπαμάρκου, η αλήθεια είναι πως εντυπωσιάστηκα από το αποτέλεσμα της αφαίρεσης, τον φανταζόμουν μεγαλύτερο, δεν με ενόχλησε, η φωνή μοιάζει δική του και όχι δανεική. Ακόμα ένα λογικό λάθος.     

Εν ολίγοις, σταθερές βάσεις στο παρόν, το βλέμμα στο μέλλον και ένα τραγούδι να συντροφεύει την ανάγνωση.   

Εκδόσεις Κέδρος