Το κόκκινο λουλούδι - Β.Μ. Γκάρσιν

[Είναι πολυτέλεια να μισείς τις Κυριακές. Κάποτε είχα τη δυνατότητα αυτή, τώρα πια όχι.]

Ξύπνησα νωρίς, ώρα πριν το ξυπνητήρι ασφαλείας. Το αναγνωστικό αίτημα είχε ήδη διατυπωθεί αποβραδίς: ένα βιβλίο σε μια μέρα, ανάγκη που για καιρό αμελούσα. Το διήγημα, Το Κόκκινο Λουλούδι, του Ρώσου συγγραφέα Γκάρσιν, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Πόλις, φάνταζε ιδανικό. Και ήταν.

Πριν λίγες μέρες, θυμήθηκα, άγνωστο μέσα από ποια κανάλια του νου, ένα ντοκιμαντέρ του Κισλόφσκι, με τίτλο Ακτινογραφία. Καρέ χαραγμένα έντονα στη μνήμη μου, εντονότερα ίσως από κάποιες μεγάλου μήκους του Πολωνού σκηνοθέτη. Εκείνη η κλινική υπήρξε το σκηνικό της ανάγνωσης, εκείνα τα χρώματα έντυσαν την αγωνία του ήρωα να εναντιωθεί, με κάθε κόστος, απέναντι στο Κακό.

Είναι η αγωνία του ήρωα που διέπει από άκρη σε άκρη το διήγημα, αγωνία που ο συγγραφέας έχει βιώσει, και εξαιτίας αυτού καταφέρνει να αποδώσει με απαράμιλλη λιτότητα και ευκρίνεια. Στοιβαγμένες υπό άθλιες συνθήκες, εκατοντάδες ψυχές με την ένδειξη: τρελός· διαβατήριο για την κόλαση. Απόκοσμες φωνές, κραυγές, ουρλιαχτά. Υποδομές ανύπαρκτες, προσωπικό ελλιπές. Ένα σκηνικό φρίκης.

Το νεοφερμένο ασθενή τον οδήγησαν στα λουτρά. Ακόμα και σε έναν υγιή άνθρωπο ο θάλαμος αυτός θα μπορούσε να προκαλέσει άσχημη εντύπωση. Στην διαταραγμένη, όμως, ερεθισμένη φαντασία επιδρούσε πολύ πιο άσχημα.

Οι σοφιστείες των θεραπόντων ελάχιστα καθησυχάζουν τον ήρωα, εκείνος ξέρει πως το Κακό βρίσκεται λίγα μόλις μέτρα πιο πέρα με τη μορφή τριών κόκκινων λουλουδιών. Γνωρίζει το βαθμό δυσκολίας της αποστολής, όμως στιγμή δε δειλιάζει.

-Ξέρετε πού βρίσκεστε;
-Φυσικά, γιατρέ! Στο τρελοκομείο. Βλέπετε, αν καταλαβαίνεις, είναι τελείως αδιάφορο. Τελείως αδιάφορο.

Διάχυτη η γνώριμη οικειότητα της ρωσικής λογοτεχνίας, αυτή η τόσο ξεχωριστή αίσθηση κατά την ανάγνωση, η καθαρότητα στη γραφή, η λεπτομερής ψυχική απεικόνιση των ηρώων, η μεταφυσική/θρησκευτική διάσταση. Όλα εκείνα που ονομάζονται και εκείνα τα άλλα που εννοούνται και ερμηνεύονται υποκειμενικώς, επαναπροσδιοριζόμενα διαρκώς στο πέρασμα του χρόνου, δορυφόροι στην αέναη μάχη ανάμεσα στο Καλό και το Κακό. 

Και μια εικόνα, που ίσως σας φανεί παράξενη, να συντροφεύει και τούτη την επαφή με τη ρωσική γραμματεία: μια απέραντη έκταση γης, σπαρμένη με σιτάρι, κάτω από τον βαρυφορτωμένο, γκρίζο ουρανό. Έτσι θα ζωγράφιζα -αν μπορούσα- τη θέα πέρα από το φράχτη του ιδρύματος.

Για όλα τα παραπάνω, ξεχωριστό το διήγημα αυτό, επαναπροσδιόρισε τη χρονική ταχύτητα της Κυριακής, περιόρισε την τάση της να κυλά γοργά, ζήτησε και έλαβε δεύτερη ανάγνωση τελικώς.


Μετάφραση Δημήτρης Τριανταφυλλίδης
Εκδόσεις Πόλις