Αστυνομικό

Κατάλαβε ότι ήταν ανθρώπινο οστό τη στιγμή που το πήρε από το μωρό που ήταν καθισμένο στο πάτωμα και το μασουλούσε.

Με τη Σιωπή του τάφου, του Arnaldur Indridason, έλαβε τέλος το μικρό αφιέρωμα στην ισλανδική λογοτεχνία, αφήνοντάς μου μια γεύση μάλλον ταγκή, μυθιστόρημα που αποτέλεσε σαφέστατα ρίσκο αναγνωστικό, όχι ως προς τη χώρα προέλευσης μα ως προς το είδος, το αποκαλούμενο ευρέως αστυνομικό.

Εγώ ζητούσα:
                 
                          α) γεύση από σύγχρονο Ρέικιαβικ.
                          β) τη σκοτεινιά του ισλανδικού χειμώνα.
                          γ) μια καλογραμμένη ιστορία.
                          δ) έναν ιδιαίτερο αστυνομικό επιθεωρητή.

Δεν βρήκα σχεδόν τίποτα, δυστυχώς.

Η υπόθεση έχει ως εξής: οικοδομικές εργασίες αποκαλύπτουν ένα γυναικείο σκελετό σε μια περιοχή, την οποία η συνεχής επέκταση της ισλανδικής πρωτεύουσας έχει καταστήσει πλέον προάστιο αυτής. Ο επιθεωρητής Έτλεντουρ αναλαμβάνει να διαλευκάνει το μυστήριο.

Αποδέχομαι τη σύμβαση της αστυνομικής λογοτεχνίας: ένας επιθεωρητής επιχειρεί να εξιχνιάσει ένα έγκλημα. Σύμβαση που όμως πρέπει να είναι η αφορμή για κάτι περαιτέρω, έτσι τουλάχιστον πιστεύω εγώ, αλλιώς πρόκειται για μια διαδοχή δήθεν ανατροπών. Και τις ονομάζω δήθεν, γιατί πρόκειται για ανατροπές τις οποίες ο συγγραφέας-παντογνώστης κατασκευάζει, αφού πρώτα εκείνος οδήγησε σε εσφαλμένα συμπεράσματα τον αναγνώστη κάνοντάς τον να πιστέψει κάτι άλλο. Συγγνώμη κιόλας, αλλά μάλλον εξυπνάκιας μου φαίνεται ένας τέτοιος τύπος.

Μέσα από τη διαδικασία των ερευνών, προκύπτουν στοιχεία που ανασυνθέτουν ιστορίες που έλαβαν χώρα δεκαετίες πριν. Ο συγγραφέας επιλέγει μια πολυφωνική διήγηση, που εμένα ελάχιστα μου λειτούργησε, και μάλλον μου προκάλεσε σύγχυση καθώς κι έναν εκνευρισμό από την απόπειρα για εκβιαστικό δέσιμο των φωνών αυτών σε μία ενιαία διήγηση. Μου πήρε αρκετές σελίδες, αλλά τελικά συνειδητοποίησα ποια αφηγηματική φωνή μου έφερνε στο νου η ανάγνωση: εκείνη του Sebastian Barry στη Μυστική Γραφή, όπου, αν και το αποτέλεσμα με άφησε επίσης αδιάφορο, πρέπει να παραδεχτώ πως τουλάχιστον ο Ιρλανδός δε χρειάστηκε μια αστυνομική αφορμή για να διηγηθεί, κάνοντας χρήση δύο φωνών, μια ιστορία παλιά που έρχεται στο φως δεκαετίες μετά.    

Αναρωτιόμουν επίσης, αν όντως όλες αυτές οι πληροφορίες σχετικά με τους ήρωες δίνουν πράγματι κάποιο βάθος στην κεντρική ιστορία. Για παράδειγμα: η κόρη του επιθεωρητή βρίσκεται στο νοσοκομείο σε κωματώδη κατάσταση, κάτι το οποίο αποτελεί την αφορμή(;) να μάθουμε την παταγώδη αποτυχία του γάμου του κτλ κτλ. Έλεγα σε κάποιον, συζητώντας τους προβληματισμούς μου σχετικά με το μυθιστόρημα, πως είναι κρίμα να μη χρειάστηκα σημειώσεις στα Εκατό χρόνια μοναξιά του Μάρκες και να το κάνω τώρα.

Ωστόσο, ουδέν κακό αμιγές καλού: Η ανάγνωση αυτή μ' έκανε να επιστρέψω σ' ένα από τα βιβλία εκείνα που διάβασα φέτος, και για τα οποία -το καθένα για τους δικούς του (μου) λόγους- δεν έγραψα κάποια σχετική ανάρτηση, ήταν το μυθιστόρημα του Jonathan Lethem, Όπλο μετά μουσικής. Είχαν προηγηθεί Οι Σκιές του Μπρούκλιν, μυθιστόρημα άκρως αποκαλυπτικό, η επιθυμία να διαβάσω κάτι ακόμα δικό του δεδομένη παρενέργεια της ανάγνωσης. Στάθηκα τυχερός, στον Ιανό της Σταδίου έχουν ακόμα απόθεμα των Εκδόσεων Ελληνικά Γράμματα, και μάλιστα σε προσφορά. Η αναγνωστική εμπειρία στη σιωπή του τάφου, ανέδειξε τη συγγραφική ιδιοφυΐα του Λέθεμ, που κατάφερε πάνω σε μια βάση "δυστοπικού μελλοντολογικού αστυνομικού μυθιστορήματος", να στήσει μια γοητευτική ιστορία.

Ήμουν τυχερός και για έναν ακόμα λόγο: δε διάβασα έγκαιρα το οπισθόφυλλο και έτσι λειτούργησε η σταδιακή αποκάλυψη της χρονικής περιόδου στην οποία διαδραματίζεται η ιστορία, εμπειρία πρωτόγνωρη, καθώς η πεποίθησή μου πως βρισκόμαστε σε μια Αμερική σύγχρονη κατέρρεε κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης των πρώτων - αρκετών- σελίδων. Μια αποκάλυψη φυσική, με τον αφηγητή να περιγράφει πρόσωπα και καταστάσεις που αποτελούν αναπόσπαστο και οικείο μέρος της δικής του πραγματικότητας, περιφέροντας τον αναγνώστη σε έναν καινούριο κόσμο δίχως να του εξηγεί με το ζόρι τις διαφορές και τις ομοιότητες. Ευφυές και για έναν ακόμα λόγο: καταφέρνει να διατηρήσει αναλοίωτο το σασπένς, σε ένα κείμενο που ρέει, η συγγραφική δεξιοτεχνία δεν περιπλέκει αλλά απλοποιεί τα πράγματα.

Έτσι, τα δύο αυτά μυθιστορήματα απέκτησαν στο μυαλό μου τη σύνδεση της αστυνομικής υπόθεσης ως αφορμής. Γιατί, είναι σημαντικό να έχεις μια ωραία ιστορία να διηγηθείς, σημαντικό όμως να βρεις και τον τρόπο.  
     



Η Σιωπή του τάφου, μετάφραση Γιώργος Μπαρουξής, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Όπλο μετά μουσικής, μετάφραση Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα