Πνιγμός - Chuck Palahniuk

Παρότι είχαν περάσει χρόνια από την τελευταία φορά που διάβασα ένα βιβλίο του Αμερικανού συγγραφέα -πρέπει να ήταν ο Επιζών από τις εκδόσεις Οξύ-, ήξερα ή μάλλον φανταζόμουν ότι γυρίζοντας την πρώτη σελίδα του Πνιγμού θα με περίμενε εκείνο το συναίσθημα έλξης και απώθησης ταυτόχρονα, γνώριμο από τότε παλιά, όταν λόγω του Fight Club, είχα διαβάσει τρία ή τέσσερα δικά του βιβλία, και είχα διακρίνει και τότε, αν και πιο ανώριμος αναγνωστικά, εκείνες τις ευκολίες ως προς την πρόκληση, αλλά είχα θαυμάσει τη φαντασία του, την οποία ίσως και τότε να είχα χαρακτηρίσει αρρωστημένη, και δεν μπορούσα να μη διακρίνω τα ίχνη ρεαλισμού και την πρόθεση του συγγραφέα να αναφερθεί σε κάτι πέρα από την ίδια την ιστορία.

Αν πρόκειται να διαβάσετε παρακάτω, μην μπείτε στον κόπο.
Ύστερα από δυο σελίδες, θα θέλατε να βρισκόσασταν κάπου αλλού. Οπότε ξεχάστε το. Φύγετε. Αφήστε το όσο προλαβαίνετε.
Σωθείτε.
Σίγουρα θα υπάρχει κάτι καλύτερο στην τηλεόραση. Εφόσον έχετε τόσο πολύ ελεύθερο χρόνο στη διάθεσή σας, θα μπορούσατε να παρακολουθήσετε νυχτερινά μαθήματα. Να γίνετε γιατρός. Να κάνετε κάτι αξιόλογο. Βγείτε έξω για φαγητό. Βάψτε τα μαλλιά σας.
Τα χρόνια δεν γυρίζουν πίσω.
Στην αρχή θα εξοργιστείτε με αυτά που συμβαίνουν εδώ. Και μετά έρχονται τα χειρότερα.

Ο Βίκτορ Μανσίνι, εθισμένος στο σεξ, δουλεύει σε ένα ζωντανό μουσείο-χωριό του 18ου αιώνα και προσπαθεί να πληρώνει τα μηνιαία νοσήλια της μητέρας του που πάσχει από Αλτσχάιμερ. Όμως δεν τα καταφέρνει μόνο με την πρωινή δουλειά και για τον λόγο αυτό έχει επινοήσει τον εκούσιο πνιγμό σε ακριβά εστιατόρια, με αποτέλεσμα ο εκάστοτε σωτήρας του να νιώθει δια βίου υπεύθυνος για το παρ' ολίγον θύμα.

Η υπόθεση δεν θα ξένιζε κανέναν, αρκεί να είχε έρθει σε επαφή με το έργο του Πόλανικ, έστω και μια φορά μόνο. Με βάση αυτό το γεμάτο υπερβολές και ευρήματα σενάριο, ξεδιπλώνει την ιστορία του, με διαρκή φλας μπακ στη σχέση του ήρωα με τη μητέρα του, και συνεχή παράλληλη διπλή αφήγηση. Η γραφή του μοιάζει με επαναλαμβανόμενη ρίψη φλας, όταν, με τα μάτια κλειστά, το έντονο φως δημιουργεί εικόνες σε μαύρο φόντο. Εκείνο που εντυπωσιάζει είναι η έρευνα του συγγραφέα, και ο Πόλανικ μοιάζει να είναι μανιώδης μελετητής της σύγχρονης ποπ αλλά και τρας κουλτούρας, μέσα από την οποία αντλεί τους ήρωες και τα θέματα των βιβλίων του.

Ο Πόλανικ επιδιώκει να κινείται στα όρια της πολιτικής ορθότητας, ή και να τα υπερβαίνει, χωρίς να  διστάζει να βάζει τους ήρωές του να εκφέρουν λόγο σεξιστικό και ακραίο, χρήσιμο για την ιστορία που διηγείται αλλά συχνά ενοχλητικό για τον αναγνώστη. Βέβαια, η πρόκληση και η όχληση μοιάζουν να αποτελούν αναπόσπαστο και κυρίαρχο στοιχείο των επιδιώξεών του. Το ερώτημα που τίθεται, και η απάντησή του διχάζει το αναγνωστικό κοινό σε φίλους και πολέμιους του έργου του, είναι το κατά πόσο η πρόκληση γίνεται απλώς για την πρόκληση ή όχι.

Οφείλω να παραδεχτώ πως το αναγνωστικό συναίσθημα της κακοποιητικής γραφής, όπως τη χαρακτήρισε μια φίλη, μου προξένησε μια ένταση, με ενοχλούσε διαρκώς, όμως ήθελα να δω τι θα γίνει παρακάτω, και ενώ ήθελα να εκσφενδονίσω το βιβλίο στον απέναντι τοίχο, το ανέβαλλα συνεχώς, για να διαβάσω λίγες σελίδες ακόμα, και τελικά να τελειώσω το βιβλίο με ανάμικτα συναισθήματα, αναγνωρίζοντας πολλές αρετές του και αναιρώντας πολλές από τις ενστάσεις μου περί ακραίας, χωρίς λόγο, πρόκλησης, αποδεχόμενος την αλήθεια που κρύβει η υπερβολή της ιστορίας και νιώθοντας, όσο περνούν οι μέρες από το τέλος της ανάγνωσης, κάποια συναισθήματα για τους ήρωες, γεγονός που σε καμία περίπτωση δεν συνέβαινε κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Ωστόσο δεν νομίζω πως αυτό το είδος λογοτεχνίας μου ταιριάζει.

Ο Πνιγμός είναι ένα μυθιστόρημα που σίγουρα δεν θα αφήσει κανέναν αναγνώστη αδιάφορο.

Μετάφραση Πάνος Τομαράς
Εκδόσεις Αίολος