Ο Μιχαήλ Μητσάκης πέθανε στα 1916 έχοντας εγκλειστεί στο ψυχιατρικό ίδρυμα του Δρομοκαΐτειου. Ήταν πενήντα έξι ετών (1860-1916). Κατά τη διάρκεια της ζωής του κατάφερε να επιβληθεί ως ένας από τους πιο αξιόλογους συγγραφείς του τόπου μας. Το έργο του πολυσχιδές: από ποίηση και κριτικά δοκίμια μέχρι ταξιδιωτικές εντυπώσεις. Τα πεζογραφήματά του όμως είναι εκείνα που τον καθιέρωσαν στο λογοτεχνικό κόσμο.
Διαβάζοντας τις αφηγήσεις του κατακλυζόμαστε από εικόνες του δρόμου. Σταχυολογώ μερικές: περιφερόμενοι τσιρκολάνοι και μουσικοί, αμαξάδες, θανάσιμες μονομαχίες στο πεδίο της τιμής, η επιθανάτια αγωνία ενός σκύλου, σύζυγοι που λογοφέρουν εν μέση οδώ, αλαφροΐσκιωτοι που προκαλούν τη γενική θυμηδία, πολιτικές συγκεντρώσεις. Παράλληλα, στο έργο του πρωταγωνιστούν και ολόκληρες περιοχές: η λαϊκή γειτονιά του Ψυρρή, η οδός Πειραιώς, η πλατεία Κολωνακίου με τους κουτσαβάκηδές της, η Ομόνοια, η Δεξαμενή με τους θορυβούντες φοιτητές.
Ο λόγος του επομένως είναι θραυσματικός και η πλοκή τις περισσότερες φορές μπαίνει σε δεύτερο πλάνο. Αυτό που προέχει είναι η λεπτομερής περιγραφή. Τον φανταζόμαστε να περιέρχεται τις γειτονιές της Αθήνας και μέσα σε μια εμπύρετη κατάσταση να συγκεντρώνει τα σκηνικά, τους χαρακτήρες και τα θεάματα που σχηματίζουν την τοιχογραφία της εποχής του.
Στις ευτυχέστερες πάντως συγγραφικές του στιγμές, το εξωτερικό ερέθισμα δίνει το έναυσμα για έναν ευρύτερο προβληματισμό. Έτσι στον αριστουργηματικό Αυτόχειρα θα μας υποβάλλει τη σκέψη ότι το ανθρώπινο πλήθος βυθισμένο στις καθημερινές του ασχολίες είναι αδιάφορο απέναντι στην ατομική δυστυχία. Στον Χρυσοθήρα θα ειρωνευτεί την επιδίωξη του εύκολου πλουτισμού, ενώ σε μια σειρά από αφηγήσεις του θα θέσει το ζήτημα του χρόνου και της συνακόλουθης παρακμής
Ιδιαίτερα ελκυστικό είναι και το κειμενάκι του Παληά Χαρτιά. Ο κάτοχος ενός κιβωτίου αποφασίζει να κερδίσει χώρο καταστρέφοντας το περιεχόμενό του. Καθώς όμως ξεφορτώνεται το υλικό που υπάρχει στο εσωτερικό, σιγά σιγά συνειδητοποιεί ότι εξαφανίζει κάτι πολύ σημαντικότερο: ό,τι του θυμίζει το παρελθόν του. Όταν πια θα το έχει μετανιώσει θα είναι πολύ αργά. Μέσα δεν θα έχει απομείνει τίποτα!
Οι εκδόσεις του Ιδρύματος Ουράνη συγκέντρωσαν το σύνολο των γραπτών του Μητσάκη σε δύο καλαίσθητα βιβλία. Τα αφηγήματά του περιλαμβάνονται στον πρώτο τόμο μαζί με μια εκτενή και ιδιαίτερα κατατοπιστική εισαγωγή.
Γιάννης Φλ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου