Αμερικανική Λήθη - David Foster Wallace

Οι παροτρύνσεις όλο και πύκνωναν. Η εμμονή μου να μη διαβάζω εν βρασμώ βιβλία στο ζενίθ της εμπορικής τους προώθησης υποχώρησε. Τώρα θέλω να μοιραστώ μαζί σας την εμπειρία της ανάγνωσης. Είναι τόσα εκείνα τα οποία θέλω να χωρέσω σε ετούτη εδώ την ανάρτηση, δε ξέρω αν θα τα καταφέρω. Θα δοκιμάσω μια διαφορετική δομή ελπίζοντας πως θα με βοηθήσει να βάλω σε σειρά και να αναλύσω τις σκέψεις μου.

Καινοτομία στη σύγχρονη λογοτεχνία.

Είναι από τους πιο συχνούς χαρακτηρισμούς που ακολουθούν το έργο του Γουάλας. Σημαντικός και καινοτόμος.
Η λογοτεχνία, όπως και κάθε μορφή έκφρασης, είναι ένα έργο εν προόδω. Συχνά οι πρωτοπόροι συγγραφείς αναγνωρίζονται χρόνια μετά, στην εποχή τους ζουν στο περιθώριο. Είναι εκατοντάδες τα παραδείγματα. Για κάποιον που διαβάζει είναι εύκολο να απολαύσει την καινοτομία που έλαβε χώρα στο παρελθόν, να δει το βήμα που έγινε προς το σήμερα. Η καινοτομία του σήμερα όμως; Πριν η σκόνη κατακάτσει μόνο οι ευαίσθητες κεραίες μπορούν με σιγουριά να υπογράψουν τη σημασία της έκδοσης. Ο Γουάλας γνώρισε την καταξίωση, τόσο από τους κριτικούς, όσο και από σύγχρονους σε αυτόν συγγραφείς. Δε ξέρω αν η καταξίωση αυτή αποτυπώθηκε και σε πωλήσεις έξω από τον σκληρό πυρήνα των βιβλιόφιλων αλλά μικρή σημασία έχει αυτό.
Μία από τις ενστάσεις μου ήταν αυτή ακριβώς η εξύμνηση της καινοτομίας, που σε συνδυασμό με τον πρόωρο χαμό του πιθανόν να αποτελούσαν όπλα της προώθησης. Ανησυχούσα επίσης για το τελικό αποτέλεσμα, για το αν θα μου άρεσε το βιβλίο αυτό ή αν (ακόμα και λόγω άγνοιας) απλώς θα με ταλαιπωρούσε δοκιμάζοντας τη δυσκολία με την οποία παρατάω ένα βιβλίο στη μέση.
Η καινοτομία του συγκεκριμένου έργου είναι ευδιάκριτη αλλά σιωπηλή, δείγμα ταλέντου και σύνεσης. Δεν επιχειρεί να εντυπωσιάσει αλλά τα καταφέρνει. Καινοτομία και όχι κενοτομία. Πόσοι είναι άραγε οι συγγραφείς εκείνοι που έχουν καταφέρει να επηρεάσουν γόνιμα συγγραφείς που ανήκουν σχεδόν στην ίδια γεννιά; Ο Γουάλας κατάφερε να εμπνεύσει, η Νικόλ Κράους και ο Τζόναθαν Σάφραν Φόερ αποτελούν δύο παραδείγματα. Είναι κάτι το σημαντικό, κάτι που υπογραμμίζει το όνομα ενός συγγραφέα στην ιστορία της λογοτεχνίας.

Σύνδεση έργου και βιογραφίας.

Στάθηκε αδύνατο να αποφύγω την επαφή με τη βιογραφία του Γουάλας. Έπεφτα συνέχεια πάνω σε πληροφορίες σχετικές με την αυτοκτονία του, τη χρόνια φαρμακευτική αγωγή, την τελειομανία του. Είναι άραγε εφικτό να αποσυνδεθεί το έργο ενός συγγραφέα από τις πληροφορίες για τη ζωή του; Δε ξέρω. Προσπάθησα αλλά μάλλον δεν τα κατάφερα. Πίσω από κάθε διήγημα διέκρινα τον ίδιο. Και ο τίτλος, Λήθη. Η προσπάθεια ενός ανθρώπου να κοντρολάρει τον ίδιο του τον εγκέφαλο, η ανάγκη για παύση, για ανασυγκρότηση και καθάρισμα. Τα λεπτά όρια της τρέλας, της κατάθλιψης.
Τα όμορφα ρόδα φυτρώνουν σε κοπριά και είναι γεμάτα αγκάθια.

Αμερικανική Λήθη

Ο πρωτότυπος τίτλος είναι Λήθη (Oblivion). Δεν είμαι σίγουρος αν ο τοπικός προσδιορισμός είναι εύστοχη παρέμβση στην ελληνική έκδοση ή όχι. Αν και σκέφτομαι πως τα διηγήματα αποτελούν το φιλτράρισμα της αμερικανικής πραγματικότητας μέσα από τον εγκέφαλο του συγγραφέα.
Αν και πρόκειται ξεκάθαρα για μια συλλογή διηγημάτων εντούτοις σε μένα άφησε την όμορφη αίσθηση της συνέχειας, του όλου.
Θαρρώ πως το πρώτο πράγμα στο οποίο τίθεται αντιμέτωπος ο συγγραφέας είναι η πολυπλοκότητα του σύγχρονου τρόπου ζωής και κυρίως του κόσμου της εργασίας. Στα όρια του παράλογου παραθέτει ένα σωρό από ακρωνύμια τα οποία εξηγούν και δομούν υποτίθεται τις επιχειρήσεις, που όμως στην πραγματικότητα δείχνουν γελοία και κενά νοήματος, παράγωγα της εξέλιξης και της άκρατης εξειδίκευσης που βασιλεύει.
Ο τρόπος με τον οποίο επιλέγει να γράψει ο συγγραφέας μοιάζει με μια προσπάθεια ταυτόχρονης κατανόησης και κριτικής της πραγματικότητας. Έτσι νομίζω πως εξηγείται η πινελιά του κωμικού που επιχειρεί να δώσει σε κάποια από τα διηγήματα. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το Κανάλι της δυστυχίας στο οποίο ένας δημοσιογράφος ερευνά ένα θέμα σχετικά με κάποιον "καλλιτέχνη" ο οποίος παράγει αντίγραφα γνωστών έργων τέχνης στην τουαλέτα του σπιτιού του.

Σύντομο βιογραφικό σημείωμα

Ο Ντέβιντ Φόστερ Γουάλας γεννήθηκε το 1962. Σπούδασε Φιλοσοφία των Μαθηματικών και Λογική. Ασχολήθηκε με το τένις, τη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία. Υπέφερε για πολλά χρόνια από κατάθλιψη. Έδωσε τέλος στη ζωή του το 2008.

Επίλογος

Πρέπει άμεσα να μεταφραστεί και το υπόλοιπο έργο του στα ελληνικά για εμάς που έχουμε την ατυχία να μην μπορούμε να απολαύσουμε την ανάγνωση από την αγγλική. Ο ντόρος σχετικά με την πρόσφατη κυκλοφορία της Αμερικανικής Λήθης ομολογώ πως ήταν απόλυτα
δικαιολογημένος. Το επίμετρο κατατοπιστικό και πλήρες.

Μετάφραση Γιάννος Πολυκανδριώτης.
Επίμετρο Λευτέρης Καλοσπύρος.
Εκδόσεις Κέδρος.