Η χρονική απόσταση, που χωρίζει το σήμερα από το μυθιστορηματικό χρόνο δράσης, διαδραματίζει συχνά ρόλο καθοριστικό στην ενδεχόμενη ταύτιση με τους ήρωες και την ιστορία. Οι πιθανότητες λιγοστεύουν καθώς απομακρυνόμαστε από το τώρα. Μιλώ για μένα. Υπάρχουν εξαιρέσεις, αλλά αυτό δε διαφοροποιεί τον προσωπικό κανόνα - έναν από τους πολλούς - καχυποψίας απέναντι σε προσδιορισμούς όπως ιστορικό ή εποχής.
Τη Ζάνετ Ουϊντερσον δεν την γνώριζα (κάποια στιγμή θα πρέπει να μιλήσουμε και για την κυρίαρχη "ενοχή της άγνοιας" που βαραίνει αρκετούς αναγνώστες), μου προσφέρθηκε ως δώρο για τα γενέθλια αυτού του ιστολογίου. Αυτός ήταν άλλωστε ο στόχος όταν έθετα το αίτημα για δώρο, καινούρια βιβλία - έστω και άυλα - και συγγραφείς, να γεμίσω τη λίστα με τα προσεχώς. Η πρότασή της εμπεριείχε τέτοια ποσότητα ενθουσιασμού ικανή να παρακάμψει τις ενστάσεις μου στη θέα του οπισθόφυλλου.
Θα ήταν όμως άδικο να κατηγοριοποιήσει κάποιος το Πάθος ως μυθιστόρημα ιστορικό ή εποχής. Τι και αν η δράση εκτυλίσσεται την εποχή του Ναπολέοντα, είναι ο μύθος που καθιστά άχρονες τις παράλληλες αφηγήσεις του νεαρού Γάλλου, που πολεμάει στο πλευρό του αμφιλεγόμενου στρατάρχη, και της γοητευτικής τυχοδιώκτριας Βιλανέλ. Περισσότερο παραμύθι παρά οτιδήποτε άλλο, φέρνει στο νου το Ορλάντο της Βιρτζίνια Γουλφ και ίσως - πέρα από το ίδιο το βιβλίο - εκεί να βρίσκεται η συμβολή της Ουϊντερσον που καταφέρνει να κεφαλαιοποιήσει τις διαθήκες του παρελθόντος, να τις εμπλουτίσει με συστατικά σύγχρονα και εν τέλει να παραδώσει ένα έργο ιδιαιτέρως προσωπικό. Επιρροή διακριτή σε αρκετά μεγάλα ονόματα των τελευταίων χρόνων, δίνει την αίσθηση - επαναλαμβάνω πέρα από το ίδιο το βιβλίο - της γέφυρας ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν ή και το άμεσο μέλλον της λογοτεχνίας.
Όπως ξεκάθαρα δηλώνει ο τίτλος, στον πυρήνα του μυθιστορήματος βρίσκεται το πάθος. Συναίσθημα κινητήριο. Φτερά, συχνά ικάρια. Ήλιος που φωτίζει, τυφλώνει και λιώνει. Το πάθος, αλίμονο, δεν είναι μόνο ερωτικό. Το πάθος που γεννά ένας χαρισματικός ηγέτης και οδηγεί χιλιάδες ανώνυμους στρατιώτες στο χαμό. Το πάθος για τον τζόγο, η αδρεναλίνη μπροστά στον κίνδυνο απώλειας των πάντων σε μια ζαριά. Το πάθος της νεαρής Βιλανέλ για μια κυρία της αριστοκρατίας. Το πάθος για την ελευθερία που συχνά οδηγεί ένα κελί πιο κάτω, διακοσμημένο με την ψευδαίσθηση της προσωπικής επιλογής.
Ορθός, μα συμπληρωματικός, χαρακτηρισμός εκείνος πως το μυθιστόρημα της Ουϊντερσον ανήκει -και- στη λογοτεχνία φύλου, σε καμία περίπτωση εξαιτίας του ομοφυλόφιλου έρωτα της Βιλανέλ που μικρή σημασία μάλλον έχει. Η Βιλανέλ εξίσου γοητευτική ανεξαρτήτως εξωτερικής εμφάνισης, ρούχα που δίνουν μια προσωρινή ταυτότητα, πότε αντρική και πότε γυναικεία, για χρήση βιτρίνας, πέπλο που ικανοποιεί την αχόρταγη ματιά και ταυτόχρονα προστατεύει. Είναι το πάθος εκείνο που την οδηγεί δίχως να λαμβάνει υπόψη τις πινακίδες αποδεκτής κοινωνικής συμπεριφοράς, μια ψυχή αναρχική. Η ατομικότητα απέναντι στη μάζα.
Υπάρχουν σελίδες, ιδιαίτερα στο μέρος της ιστορίας που λαμβάνει χώρα στη Βενετία, μοναδικής ομορφιάς. Η συγγραφέας παντρεύει (πόσο ειρωνικό το συγκεκριμένο ρήμα σε αυτό το κείμενο...) εξαιρετικά τις δύο ιστορίες, μυθιστόρημα σπονδυλωτό και όχι αποτυχημένη βάφτιση απλών διηγημάτων. Πέρασαν μέρες από τότε που το διάβασα, ήταν όμως αδύνατο να γράψω γι' αυτό, το πέρας του χρόνου απαραίτητο. Υπέροχο δώρο, παραμυθένιο.
Μετάφραση Κώστας Κουντούρης
Εκδόσεις Μέδουσα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου