Η χαμένη γλώσσα των γερανών - David Leavitt

Καθώς τα χρόνια περνούν, οι άγνωστες περιοχές μεταξύ των συντρόφων ελαχιστοποιούνται, τα μυστικά παύουν να ζουν στα σκοτεινά, η εμπιστοσύνη κυριαρχεί ενάντια στην ανασφάλεια της αρχής, κλισέ και θεωρία, λόγια. Η Ρόουζ και ο Όουεν διανύουν το εικοστό έβδομο έτος έγγαμου βίου, έρχονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να χάσουν το διαμέρισμα που νοικιάζουν χρόνια, καθώς η πολυκατοικία περνάει σε καθεστώς συνδιαχείρισης, καλούνται να αποφασίσουν αν θα αγοράσουν ή αν θα μετακομίσουν. Δίλημμα σύνθετο, η αγορά απαιτεί οικονομική υπέρβαση και τραπεζική συμμαχία, άνθρωποι που ποτέ δεν έμαθαν να σκέφτονται με αριθμούς καλούνται να αξιολογήσουν τα περιθώρια κέρδους μιας πιθανής επένδυσης. Και όμως δεν είναι αυτός ο πραγματικός δυναμίτης στα θεμέλια της οικογενειακής εστίας.

Ο γιος τους, Φίλιπ, ζει πια μόνος του, καταφέρνει έτσι, δίχως κόπο, να κρατά κρυφές τις σεξουαλικές του προτιμήσεις. Μικρός, αναγκαζόταν να τοποθετεί με προσοχή τα περιοδικά κάτω από το κρεβάτι, στρατηγικές άμυνας ενάντια στη μητρική καθαριότητα, όλα αυτά όμως ανήκουν οριστικά στο παρελθόν. Καθώς μεγαλώνει, νιώθει την ανάγκη για συναισθηματική σταθερότητα, για μια σχέση που να μη στηρίζεται αποκλειστικά στο σεξ. Η μοναξιά μετά από μια νύχτα με κάποιον άγνωστο είναι σκληρή, ενώ παράλληλα οι φήμες για το AIDS πυκνώνουν σπέρνοντας το φόβο. Όταν γνωρίζει τον Έλιοτ πιστεύει πως βρήκε το άλλο του μισό, εκείνον που θα του προσφέρει τον ώμο του για να γείρει το κεφάλι στο τέλος της μέρας, σχέδια και όνειρα για ένα μέλλον κοινό, συντροφικό. Είναι τέτοια η δύναμη, που βρίσκει το απαιτούμενο κουράγιο για να ανακοινώσει στους δικούς του την αλήθεια, τέρμα πια τα μυστικά, όλα στο φως.

Η αλήθεια είναι πως ο Φίλιπ δεν είχε σκεφτεί πέρα από τη στιγμή της αναγγελίας, άπαξ και η ομολογία δραπέτευσε από τα χείλη του, απέμεινε δίχως περαιτέρω προσδοκίες. Δεν ήξερε ούτε ο ίδιος ποια θα ήταν η επιθυμητή αντίδραση από τη μεριά των γονιών του, μονάχα μια αόριστη ανάγκη για επιβεβαίωση και κατανόηση. Ο Όουεν θα παραμείνει σιωπηλός, σοκαρισμένος, μα για λόγους τελείως διαφορετικούς, θα βυθιστεί σε μια προσωπική αναπόληση της δικής του ζωής, των δικών του μυστικών. Τα πάθη που προσπάθησε να χαλιναγωγήσει προσδοκώντας μια συμβατική και ήρεμη ζωή, θα απαιτήσουν το χώρο που τους στερήθηκε και τους αναλογεί. Η Ρόουζ δεν είχε μυστικά αντίστοιχης βαρύτητας, υποφέρει κάτω από το βάρος των αποκαλύψεων, ποτέ δεν ένιωσε την ανάγκη να καταστρώσει ένα εναλλακτικό σχέδιο.

Η οστερική μυρωδιά της Νέας Υόρκης είναι αισθητή από τις πρώτες σελίδες Το κυριακάτικο απόγευμα στην έρημη πόλη, η εκτός πλαισίου, τυχαία συνάντηση του Όουεν και της Ρόουζ, δεκάδες τετράγωνα μακριά από το σπίτι, η αμηχανία της στιγμής. Δύο άνθρωποι που μοιράζονται το ίδιο κρεβάτι εδώ και είκοσι επτά χρόνια συναντιούνται απρόοπτα και δεν έχουν τι να πουν. Σκηνή συγκλονιστική, παρά την απλότητά της, αποτυπώνει σε ένα καρέ όλα εκείνα που η θεωρία θα δυσκολευόταν να περιγράψει με όρους τεχνικούς και άψυχους. Είναι όμως και τα μυστικά, η κατάρρευση των ψευδαισθήσεων, η αυταπάτη πως είναι δυνατόν να γνωρίσεις πραγματικά τον άλλον ή και τον ίδιο σου τον εαυτό ακόμα, η ανάγκη για ηρεμία και απουσία εκπλήξεων, θυσία το πάθος για μια ρουτίνα αγία και ιερή.

Η κοινότητα των ομοφυλόφιλων στη Νέα Υόρκη κατακτά καθημερινά όλο και περισσότερα δικαιώματα, το περιθώριο εγκαταλείπεται, ο ακτιβισμός ανήκει στο παρελθόν, το κάδρο μοιάζει να χωρά ( ή μήπως απλώς να ανέχεται; ) τη σεξουαλική διαφορετικότητα. Πίσω όμως από τις συλλογικές κατακτήσεις στέκει η ατομικότητα με τα λιγότερο φανταχτερά μα ουσιαστικά και ζωτικά προβλήματά της, από κοντά όλα είναι πιο σύνθετα. Η πόρτα που κλείνει και σε αφήνει μονάχο, παρέα με το μυστικό σου, μυστικό που κρατάς χρόνια και νιώθεις πως σε αφήνει έξω από τις ζωές των κοντινών σου ανθρώπων, της οικογένειάς σου αλλά και των φίλων σου, σχέσεις που στηρίζονται σε μια απόκρυψη. Όσο και αν η κοινωνία βαδίζει σε ένα δρόμο φιλελεύθερο, το οικογενειακό στίγμα θα παραμένει ισχυρό, οι κολλητοί φίλοι θα είναι συχνά οι πλέον πικρόχολοι κατήγοροι, οι πρώτοι που θα σκύψουν να πιάσουν την πέτρα. Και μέσα σε όλα, η ανάγκη για δημιουργία μιας σχέσης σταθερής, ζηλευτό προνόμιο της άλλης πλευράς, χάραξη μέλλοντος κοινού, ασφάλεια συναισθηματική, μια ακόμα ψευδαίσθηση, το δικαίωμα στο γάμο και την υιοθεσία, απώλεια στόχου στη θέα του δάσους.      

Και ότι ξεκινά ως μια οστερική ιστορία με φόντο τη Νέα Υόρκη, συνεχίζεται ως ένα οικογενειακό δράμα σκανδιναβικής δυναμικής και δεξιοτεχνίας, με εντάσεις, άρσεις και θέσεις. Ο Λίβιτ εντυπωσιάζει με τη διαχείριση του υλικού του και την ικανότητά του στην καταγραφή των διαπροσωπικών σχέσεων. Σε ένα μυθιστόρημα με τρεις βασικούς πρωταγωνιστές, ο συγγραφέας καταφέρνει να διατηρεί την ισορροπία και να αλλάζει επιδέξια "φωνή". Θίγει ζητήματα, που ακόμα και σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά, συνεχίζουν να είναι επίκαιρα, αν όχι ταμπού για ορισμένους, δείχνοντας τη βραδύτητα που διακρίνει την κοινωνία σε ορισμένους τομείς. Δεν επιχειρεί να δώσει λύσεις και απαντήσεις, πρόθεσή του να καταγράψει, χαρτογράφηση περιοχής κυρίως για εκείνους που αποστρέφουν το βλέμμα αλλά και για (εμάς) τους υπόλοιπους που νιώθουν (νιώθουμε) άνετα στην κουλ - και από μακριά - βεβαίοτητά τους (μας).

Αναγνωστική έκπληξη που με οδήγησε στην απόφαση να συνεχίσω με αμερικάνικη λογοτεχνία.  




[Τυχερή ανακάλυψη στο χειμερινό παζάρι της πλατείας Κοτζιά, η στοίβα με τις Εκδόσεις Aquarius έστεκε προκλητική, η φίλη που με συνόδευε μου πρότεινε, απολύτως φυσιολογικά, εκείνο που είχε διαβάσει.
Σε γνωστό παλαιοβιβλιοπωλείο του κέντρου υπάρχει πάντως αρκετά μεγάλο απόθεμα, για να μη λέτε δηλαδή πως δε βρίσκετε τα βιβλία που παρουσιάζω ;) ]



Μετάφραση Γιάννης Τζώρτζης
Εκδόσεις Aquarius