Είχαμε μεταφέρει με το "Τοσκαλούσα", ως τα μπούνια φορτωμένοι, βαμπάκι από τη Νέα Ορλεάνη στην Αμβέρσα. Χωρίς παινέματα, ήταν περίφημο καράβι! Πρώτης τάξεως ατμόπλοιο, ναυπηγηθέν εν Η.Π.Α., νηολογημένο στη Νέα Ορλεάνη. Νέα Ορλεάνη!... Βρείτε μου μιαν άλλην πόλη, τόσο γελαστή, τόσο ηλιόλουστη! Κάτι διαφορετικό από τις πόλεις του Βορρά, τις σαπισμένες από το κρύο κάτουρο του ουρανού και τους παχύδερμους βαμβακέμπορους! Και ο χώρος του πληρώματος, τι θαύμα! Φαντασθείτε, Κύριε, ο ναυπηγός είχε στ' αλήθεια επαναστατική τόλμη, αφού θεώρησε τους ναύτες για ανθρώπους και όχι για εργαλεία! Όλα εκεί ήταν φωτεινά και καθαρά, αδιαπέραστα για τα κουνούπια· λουτρά και ασπρόρουχα κατά βούληση, τροφή καλή και άφθονη, πιάτα να λάμπουν, μαχαιροπήρουνα ν' αστράφτουν.
Υποπλοίαρχος, εγώ; Όχι Κύριε, δεν ήμουνα υποπλοίαρχος σ' εκείνο το καράβι· μόνο απλός ναύτης καταστρώματος: εργάτης, αυτό ήμουνα!
Τι όμορφη ζωή, ονειρεμένη, για έναν απλό ναύτη καταστρώματος, με όλα τα κομφόρ και τις ανέσεις! Πόσο όμως μπορεί να κρατήσει το όνειρο; Λίγο! Μια στιγμή κακότυχη και όλα χάνονται, σαν άμμος γλιστρούν οι όμορφες μέρες μέσα από τη σφιχτά κλεισμένη χούφτα. Έτσι του έτυχε και του αφηγητή της ιστορίας μας, μια στιγμιαία αβλεψία, ένα νυχτοπερπάτημα τόσο συνηθισμένο για έναν ναύτη, το οποίο στην περίπτωσή του αποδείχτηκε καταστροφικό. Το πλοίο απέπλευσε δίχως εκείνον, και το χειρότερο: μαζί με τα χαρτιά και τα λεφτά του. Και στον δυτικό κόσμο, μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, τα χαρτιά είναι σημαντικότερα από τα λεφτά, δίχως χαρτιά δεν είσαι εσύ, είσαι ο κανείς. Έτσι ξεκινά η περιπέτεια του αφηγητή.
Ως Αμερικανός πολίτης θα επισκεφτεί τα προξενεία της χώρας του, δίχως αποτέλεσμα, κανένα πιστοποιητικό να αποδεικνύει εκείνα που ισχυρίζεται, αναμενόμενα προβλήματα με τις αρχές, φυλακές και γραφειοκρατία. Οι αρχές της κάθε χώρας προσπαθούν να τον ξεφορτωθούν σε μια γειτονική, μετατοπίζοντας το πρόβλημα ενός ανθρώπου δίχως χαρτιά. Τα διαδραματιζόμενα θα μπορούσαν να θεωρηθούν αστεία αν δεν ήταν τραγικά. Με τα πολλά καταφέρνει να επιβιβαστεί σε ένα πλοίο φάντασμα, εκεί που τα χαρτιά δεν είναι απαραίτητα, κανείς δεν ενδιαφέρεται να μάθει ποιος πραγματικά είσαι, ακόμα ένα αναλώσιμο γρανάζι για να κινείται η μηχανή.
Το πλοίο των νεκρών θα μπορούσε να θεωρηθεί μια ναυτική ιστορία και η ανάγνωση να σταματήσει εκεί, θα μπορούσε να θεωρηθεί και παραβολή, αλλά ο Traven δεν υπονοεί τίποτα, αποφεύγει τους συμβολισμούς, άσχετα αν η ιστορία του αφηγητή θα μπορούσε να είναι η ιστορία πολλών ανώνυμων -και όχι μόνο- ανθρώπων της χαμηλότερης τάξης αυτού του πυραμιδίσιου κόσμου. Ενα μυθιστορηματικό μανιφέστο λοιπόν, από το οποίο απουσιάζει η αδικαιολόγητη και ουτοπική αισιοδοξία, μια ρεαλιστική κατάδειξη της πραγματικότητας, μια τακτική αφύπνισης, δίχως υποσχέσεις για αναίμακτες και εύκολες λύσεις. Η δυστοπία είναι εδώ.
Σκεφτόμουν κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης το εξής σύνηθες -και ταιριαστό στην περίπτωση- απόφθευγμα: πόσο επίκαιρος είναι ο Traven ενενήντα χρόνια μετά. Θα μπορούσε κανείς επίσης να προσθέσει επιθετικούς προσδιορισμούς όπως προφητικός και διορατικός. Ολα αυτά με θετική χροιά και διάθεση αποθέωσης του συγγραφέα. Όμως μια στιγμή! Πιστεύετε πως ο ίδιος προσδοκούσε κάτι τέτοιο; Θα χαιρόταν δηλαδή που ενενήντα χρόνια μετά λίγα πράγματα έχουν αλλάξει απλώς και μόνο επειδή ο ίδιος ή το έργο του δικαιώνονται σήμερα; Δεν νομίζω. Το ίδιο ισχύει και για τους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας. Φαντάζομαι τον Όργουελ, ή θέλω να φαντάζομαι τον Όργουελ να απεύχεται την επικαιροποίηση του 1984, να ελπίζει πως η φαντασία του ήταν νοσηρή και πως ο κόσμος, με τα χρόνια, έγινε ένα καλύτερο μέρος για να ζει κανείς.
υ.γ Ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά για τον συγγραφέα που κρυβόταν πίσω από το ψευδώνυμο Traven, ένας Πίντσον της εποχής, ο οποίος υπέγραψε δώδεκα μυθιστορήματα.
Μετάφραση Κώστας Σκορδύλης
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου