Η τελευταία σκάλα του Τραμπ Στήμερ - Álvaro Mutis

"Οι άνθρωποι - σκέφτηκα - αλλάζουν τόσο λίγο, συνεχίζουν να είναι τόσο πολύ οι ίδιοι, που υπάρχει μία και μόνο ιστορία του έρωτα από αμνημονεύτων χρόνων, η οποία επαναλαμβάνεται επ' άπειρον, δίχως να χάνει τη φοβερή απλότητά της, την αγιάτρευτη κακοτυχία της. Κοιμήθηκα βαθιά και, αντίθετα προς τη συνήθειά μου, εκείνη τη φορά δεν είδα κανένα όνειρο."

Ο αφηγητής αποφασίζει να καταγράψει αυτή την ιστορία, αν και δεν έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητές του. Θα προτιμούσε να την έχει διηγηθεί στον AG.G.M., αυθεντία στο να διηγείται πράγματα που συμβαίνουν σε άλλους. Όμως δεν τα κατάφερε, η φασαρία της ζωής δεν το επέτρεψε. Τέσσερις φορές θα διασταυρωθεί η πορεία του Αλκυών με εκείνη του αφηγητή. Ήδη από την πρώτη φορά, καταμεσής του παγωμένου φινλανδικού χειμώνα, θα γεννηθεί μια παράξενη έλξη προς εκείνο το γερασμένο μα επίμονο σκαρί. Το Αλκυών είναι ένα Τράμπ Στήμερ, ένα αδρομολόγητο φορτηγό ατμόπλοιο που σαν αλήτης περιπλανώμενος ταξιδεύει όπου βρει εμπόρευμα για μεταφορά.    

Κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει το πεπρωμένο, νήματα που πλησιάζουν, διασταυρώνονται για λίγο, πριν χαθούν ξανά στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, πλέκοντας έτσι έναν πυκνό ιστό. Η σποραδική εμφάνιση του άγνωστου αυτού πλοίου προκαλεί τη φαντασία του αφηγητή. Τα θολά και βρώμικα τζάμια βοηθούν το Αλκυών να κρύψει καλά το μυστικό του, που, παραδόξως, δε σχετίζεται με την ύποπτη φύση του εμπορεύματος που μεταφέρει. Μυστικό που έμελλε να αποκαλυφθεί, μακριά από τα κύματα της ανοιχτής θάλασσας, στο κατάστρωμα ενός ποταμόπλοιου κάτω από τον έναστρο ουρανό. Το ποτάμι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του σκηνικού στο σύμπαν του Μούτις. Η ροή του, από την εποχή του Ηράκλειτου, έχει ταυτιστεί με το οριστικό και αμετάκλητο πέρασμα του χρόνου. Εδώ, το ποτάμι λειτουργεί και ως αντίθεση στη θάλασσα. Η μοναδική ποταμίσια διαδρομή, ξεκάθαρα οριοθετημένη από τις όχθες, η αίσθηση ασφάλειας των σταθμών, η απουσία πυξίδας. Ένα υδάτινο τρένο θαρρείς. Η συνεχής μετακίνηση του αφηγητή δημιουργεί, από τις πρώτες γραμμές της ιστορίας, το αίσθημα του προσωρινού και του ευμετάβλητου, καθώς αποκαλύπτεται η τραγικότητα ενός αδιέξοδου έρωτα. Ένα ιδιαίτερο carpe diem, μια ωδή στη μαγεία του να ζεις δίχως αύριο, γνωρίζοντας πως η μονιμότητα αποτελεί συχνά παράγοντα φθοροποιό.  

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα λιμάνια και ο μικρόκοσμός τους όπως αποτυπώνονται στο μυθιστόρημα. Περιοχές αποσυμπίεσης για τους ναυτικούς λίγο πριν επιστρέψουν στη θαλάσσια πραγματικότητα. Τα λιμάνια (και κυρίως αυτό της πατρίδας) συγκεντρώνουν μεγάλο μέρος της σκέψης του πληρώματος κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, αλλά στην απόσταση και τις δυσκολίες της θάλασσας επέρχεται αναγκαστικά η ωραιοποίηση του στέρεου κόσμου, εικόνα που γρήγορα καταρρέει εκ του σύνεγγυς. Σημείο στο οποίο συναντούνται δύο αντικρουόμενες επιθυμίες, από τη μία ο στεριανός που επιθυμεί να ταξιδέψει και να γνωρίσει νέους τόπους και από την άλλη ο ναυτικός που αναπολεί τη ζωή στη στεριά. Δύο κόσμοι διαφορετικοί που μόνο στην ουδέτερη ζώνη του λιμανιού δύναται να συνυπάρξουν.

Ένα μικρό ρόλο κρατάει ο Γκαβιέρο, πρωταγωνιστής στο Χιόνι του Αλμιράντε που υπήρξε το βιβλίο γνωριμίας με τον σπουδαίο αυτό Κολομβιανό συγγραφέα. Η τελευταία σκάλα του Τραμπ Στήμερ αποτελεί μια καλή απόδειξη πως πάντα θα υπάρχει χώρος για ακόμα μία ιστορία αγάπης. 




Μετάφραση Μανώλης Παπαδολαμπάκης
Εκδόσεις Άγρα