Το αγαπημένο μου βιβλίο(;)

Δεν ξέρω αν το επίθετο "αγαπημένο" είναι ακριβές, ξέρω όμως πως εκεί επιστρέφω διαρκώς, στις χαρές και στις λύπες, ακόμα και από συνήθεια πολλές φορές.

Πάνε χρόνια από την πρώτη φορά. Διένυα το "Eξάμηνο του Υπαρξισμού". Καμύ, Σαρτρ, Ζενέ και πάλι από την αρχή, με παύσεις και επαναλήψεις. Κυρίως λογοτεχνία, αλλά και θέατρο, ποίηση και δοκίμιο. Διαβάζοντας Καμύ ένιωθα να αντιλαμβάνομαι σε βάθος τις αρχές του υπαρξισμού, παράδειγμα το διήγημα με τον δάσκαλο και τον κρατούμενο, καταφύγιο συχνό σε αποφάσεις δύσκολες, "ηθικές".

Κάποτε σε μια εξεταστική, αποφάσισα να κάνω ένα μικρό διάλειμμα από την "μάκρο" (ή τη λογιστική, δεν έχει και τόση σημασία πια) για να ψάξω κάτι στο Μύθο του Σίσυφου. " Δεν υπάρχει παρά ένα μονάχα φιλοσοφικό πρόβλημα πραγματικά σοβαρό: το πρόβλημα της αυτοκτονίας." Ξενύχτησα. Το μάθημα πήρε χρονική παράταση μίας εξεταστικής. Πώς να επιστρέψεις σε μοντέλα και διαγράμματα μετά από μια τέτοια φράση;

Έψαχνα καιρό μια αφορμή επιστροφής στο Αλγέρι. Ο ξηρός αέρας, η κρυστάλλινη θάλασσα, τα γεμάτα κόσμο τραμ, ο γείτονας με το σκύλο, το αραβικό βλέμμα, η κηδεία. Πάνω απ' όλα όμως ο Μερσώ.

Μια προκλητική δήλωση αποτέλεσε τη σπίθα. " Ο Ανθρωπάκος από το Αρχαγγέλσκ" είπε " δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τον Ξένο". Έσκυψα και σήκωσα το γάντι. Στο παζάρι των Εκδόσεων Άγρα αγόρασα το μυθιστόρημα του Σιμενόν. Όμως πρώτα, "έπρεπε" να επιστρέψω.

"Σήμερα πέθανε η μαμά. Ίσως και χτες, δεν ξέρω."

Έτσι ξεκινάει το μυθιστόρημα που γράφτηκε το 1940 και εκδόθηκε το 1942, ταυτόχρονα με το Μύθο του Σίσυφου. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος είναι σε εξέλιξη.

Ο Μερσώ πληροφορείται το θάνατο της μητέρας του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της τα πέρασε σε ένα γηροκομείο αρκετά έξω από το Αλγέρι. Παίρνει το λεωφορείο για να παραστεί στην κηδεία. Ξενυχτάει δίπλα της. Μήτε ένα δάκρυ δεν κυλά. Την επομένη, μια πεζή πομπή αρκετών χιλιομέτρων, υπό συνθήκες καύσωνα, συνοδεύει το φέρετρο στο νεκροταφείο. Μετά την κηδεία επιστρέφει στο Αλγέρι. Η ζωή συνεχίζεται, τα τραμ γεμάτα κόσμο καταφτάνουν στα προάστια λίγο πριν τη δύση του ηλίου.

Ο στεγνός τρόπος με τον οποίο αντιδρά ο Μερσώ, το χαμένο νόημα του κόσμου που τον περιβάλλει, οι απλές μικρές χαρές, η ικανοποίηση των στοιχειωδών αισθήσεων. Μοιάζει ναρκωμένος από τη ζέστη και την υγρασία, όμως δεν είναι αυτή η αιτία. "Δεν τον αντέχω. Με εξοργίζει που είναι τόσο αποστασιοποιημένος και άνευρος." μου είπε η Ε. όταν το διάβαζε. Και όμως συνέχισε, μέχρι την τελευταία σελίδα. 

Η επιστροφή συνέπεσε (ή μήπως διαμόρφωσε) με μια περίοδο συναισθηματικά ακραία, αλλαγών και αποσταθεροποίησης. Τώρα, το χώμα της βάσης κατακάθησε, έγινε πιο στέρεο, το βλέμμα αντίκρυσε το ράθυμο καλοκαιριάτικο απόγευμα με διαύγεια, παρά την υγρασία. Εμπειρία που θα παρομοίαζα με παρουσία σε ένα κενό αέρος, και ας μην έχω βρεθεί ποτέ σε συνθήκες απόλυτου κενού. Μηδενισμός, βάση για επανεκκίνηση. Είναι δύσκολο να εκφράσω όσα νιώθω, δεν είναι ζήτημα εννοιών και ανάλυσης αλλά ιδιαιτερότητα της αίσθησης να αιωρείται και να ξεφεύγει. 


υ.γ Για το μυθιστόρημα του Σιμενόν θα τα πούμε σε επόμενη ανάρτηση.