Δευτέρα 15 Ιουλίου 2013

Σκληρή χώρα των θαυμάτων και το Τέλος του Κόσμου - Χαρούκι Μουρακάμι








Ανέλπιστη ανακάλυψη. Μου πήρε κάποια δευτερόλεπτα να συνειδητοποιήσω πως κρατούσα στα χέρια μου το συγκεκριμένο βιβλίο του Μουρακάμι. Στα παλαιοβιβλιοπωλεία συμβαίνουν θαύματα, μην το ξεχνάτε αυτό.

Επιθυμία πολυκαιρισμένη να έρθω σε επαφή με τα πρώτα έργα του Ιάπωνα λογοτέχνη, κομμάτια του παζλ που απέμεναν κενά λίγο πριν πάρω την απόφαση να αφοσιωθώ στο IQ84.

Οι πρώτες σελίδες κυλούν κάπως αμήχανα, παρά τη δεδομένη έλξη της γραφής του Μουρακάμι, ο αναγνώστης χρειάζεται αρκετές σελίδες για να "μπει" στην ιστορία ή - για να είμαστε ακριβείς - στις δύο ιστορίες που ξεδιπλώνονται παράλληλα. Μια εισαγωγή μυστηριακή, προκλητική για τις αισθήσεις και τελικά αντάξια ενός σπουδαίου βιβλίου. Δύσκολο να παραγραφεί από τη μνήμη η πρώτη σκηνή, άτοπη και άχρονη, με τον αφηγητή να επεξεργάζεται το οικείο μα διαφορετικό εσωτερικό ενός ιδιότυπου ανελκυστήρα.

Τα μονά κεφάλαια αφορούν την επαγγελματική περιπέτεια ενός Αριθμητή. Με λίγα λόγια, δουλειά των Αριθμητών είναι η κωδικοποίηση και διαφύλαξη πληροφοριών μέσω ενός περίπλοκου συστήματος εγκεφαλικής κωδικοποίησης. Εχθρός των Αριθμητών είναι οι Σημειωτές, που προσπαθούν να καταστρέψουν όλα τα μέτρα προστασίας και ασφάλειας ώστε να οικειοποιηθούν τις διακινούμενες πληροφορίες που τους ενδιαφέρουν. Μάχη σκληρή με τις αντιμαχόμενες πλευρές να μη διστάζουν να κάνουν χρήση θεμιτών και αθέμιτων μέσων. Ο Αριθμητής της ιστορίας μας θα βρεθεί αντιμέτωπος με τη μεγαλύτερη πρόκληση της καριέρας του.

Στα ζυγά κεφάλαια, ο αφηγητής καταφτάνει σε μια παράξενη πόλη, περιτριγυρισμένη από ένα πανύψηλο τείχος. Ο φύλακας στην πύλη τον ενημερώνει για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, του εξηγεί πως η εργασία του αφορά την ανάγνωση παλιών ονείρων στη βιβλιοθήκη της πόλης, η βιβλιοθηκάριος θα του εξηγήσει αναλυτικότερα. Για να του επιτραπεί όμως η είσοδος είναι υποχρεωμένος να αποχωριστεί τη σκιά του.

Η εναλλαγή ανάμεσα στις δύο ιστορίες, από κεφάλαιο σε κεφάλαιο, δίνει μια ιδιαίτερη δυναμική στο μυθιστόρημα. Καθώς η ένταση κορυφώνεται, ο συγγραφέας τοποθετεί μια άνω τελεία για να συνεχίσει με το ξετύλιγμα της άλλης ιστορίας. Εκτός της εξέλιξης των δύο ιστοριών, είναι η πιθανή σύνδεσή τους (και ακολούθως ο τρόπος) που απασχολεί σταθερά τον αναγνώστη. Ο συγγραφέας - ακόμα και στο δεύτερο βιβλίο του - αποδεικνύεται τεχνίτης ικανός, με σοφία τοποθετεί λεπτομέρειες, φαινομενικά ασήμαντες και αδιάφορες, για να τις μεταφέρει στο επίκεντρο της σκηνής αρκετές σελίδες μετά. Τίποτα δεν είναι τυχαίο, τίποτα δεν είναι περιττό στον κόσμο που δημιουργεί ο Μουρακάμι, όλα δένουν μεταξύ τους την κατάλληλη στιγμή.

Πρόκειται σαφέστατα για μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας ενώ και η μεταφυσική - σήμα κατατεθέν του δημιουργού - είναι διαρκώς παρούσα. Την έμπνευση του Μουρακάμι γονιμοποιεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος, οι άπειρες δυνατότητες και οι άγνωστες περιοχές του, ένα μέρος στο οποίο η ψυχή θα μπορούσε να αναζητήσει καταφύγιο από την πραγματικότητα, η οποία δεν είναι τίποτε άλλο παρά αποτέλεσμα αντίληψης.

Καθώς οι σελίδες περνούν, η εμπλοκή του αναγνώστη θεριεύει, καθώς αναγνωρίζει οικεία στοιχεία στον περιγραφόμενο κόσμο. Όπως κάθε καλό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, έτσι και το συγκεκριμένο αποτελεί μια αλληγορία. Η σύγκρουση και - κυρίως - η διάκριση του καλού και του κακού αποτυπώνεται στη μάχη ανάμεσα σε Σημειωτές και Αριθμητές. Το πάθος και η ηρεμία, το εφήμερο ρίσκο και η μόνιμη βεβαιότητα, επιλογές, που σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, αναγκαζόμαστε συχνά να λάβουμε, ακόμα και σε συνθήκες λιγότερο παραμυθένιες.

Πρόθεση του Μουρακάμι αποτελεί το μυθιστόρημά του να καταστεί "κατανοητό" και αποδεκτό από το δυτικό κόσμο, δεν τον ενδιαφέρει να παραμείνει εντός των ιαπωνικών συνόρων. Γι' αυτό το λόγο, και παρά το γεγονός πως η ιαπωνική κουλτούρα είναι παρούσα και κυρίαρχη, προσθέτει ευρωπαϊκές και αμερικάνικες πινελιές στον τελικό καμβά, αναφερόμενος (μεταξύ άλλων) σε δεκάδες κλασικά μυθιστορήματα και παλιές κινηματογραφικές ταινίες προερχόμενα από τη δύση, δημιουργώντας έτσι ένα κοινό παρελθόν ανάμεσα σε ήρωες και αναγνώστες.  

Παρά το μέγεθός του, διαβάζεται αχόρταγα ενώ δεν υστερεί σε τίποτα από τα μετέπειτα - παγκοσμίου φήμης - έργα του. Διαθέτει την ιδιαίτερη αίσθηση που αφήνουν τα έργα του Μουρακάμι, στην οποία δηλώνω εθισμένος. Απίστευτη ικανότητα να παντρεύει την εσωτερικότητα με τη φρενήρη εξωτερική δράση, στοιχείο που του χαρίζει πωλήσεις δίχως να του στερεί πόντους ποιότητας.

Ίσως, τώρα που καλοκαίριασε για τα καλά, να είναι η στιγμή να χαθώ στο πολυσέλιδο IQ84.




Μετάφραση Γιούρι Κοβαλένκο
Εκδόσεις Καστανιώτη



1 σχόλιο: