Μαύρη Φιλολογία - Pablo De Santis

Από το παλαιό κτίριο της φιλοσοφικής σχολής απομένει μόνο ένα ερείπιο μ' έναν φύλακα στην πόρτα. Πολλά βιβλία έχουν ήδη μεταφερθεί στο υπόγειο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης όπου, μέσα σε χαρτόκουτα και νάιλον σακούλες, περιμένουν να γίνει νέα ταξινόμηση. Κανείς δεν γνωρίζει πόσοι τόμοι χάθηκαν ή έμειναν θαμμένοι στα συντρίμμια.

Όταν ο αφηγητής, Εστέμπαν Μιρό, έπιασε δουλειά στο Ινστιτούτο Εθνικής Λογοτεχνίας, δεν θα μπορούσε να φανταστεί τα όσα θα συνέβαιναν μέσα στους επόμενους μήνες. Πίστευε απλώς πως όφειλε τη θέση στην γνωριμία της μητέρας του με τον καθηγητή Εμιλιάνο Κόντε, ο οποίος, αφού πρώτα τον έστησε σε τρία ραντεβού, του ανακοίνωσε μέσω της γραμματέας του πως προσλαμβάνεται, δίχως να τον συναντήσει ποτέ. Μοναδική του φιλοδοξία, κρατημένη κρυφή έως τότε, να μετακομίσει αρκετά μακριά από το σπίτι που ζούσε με την μητέρα του, συγκατοίκηση η οποία, από τη μία τού εξασφάλιζε όλα τα απαραίτητα ως προς το ζην, από την άλλη όμως του δημιουργούσε αισθήματα ασφυξίας και στασιμότητας. Οι απαιτήσεις της νέας -και ουσιαστικά πρώτης- του δουλειάς ήταν τέτοιες που θα του επέτρεπαν -τουλάχιστον φαινομενικά- να ασχολείται παράλληλα με την έρευνα για την εν εξελίξει διδακτορική του διατριβή. Εκείνο που τον απασχολούσε ήταν η φθίνουσα πορεία των εβδομαδιαίων συναντήσεων της παρέας του, διαμορφωμένης, πριν χρόνια, από ορκισμένους στην αντρική φιλία εφήβους, και που κάθε τόσο, εξαιτίας μιας απαιτητικής δουλειάς ή ενός ζευγαρώματος, μετρούσε και μια νέα απώλεια, έτσι που ακόμα και ο πλέον σκληρός πυρήνας δοκιμαζόταν, τώρα τελευταία, καθημερινά. Δεν είχε, βέβαια, ακούσει το παραμικρό σχετικά με τον συγγραφέα Όμηρο Μπρόκα.

Ποιος είναι ο συγγραφέας Όμηρο Μπρόκα; Το ερώτημα αυτό αποτελεί τον πυρήνα αυτού του ευφυούς και ατμοσφαιρικού νουάρ μυθιστορήματος, που διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά του είδους, συνοδευόμενα από την ύπαρξη ενός μυστηριώδους συγγραφέα και μιας σειράς χαμένων βιβλίων, με τις φήμες να κάνουν λόγο για έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους δημιουργούς. Οι τρεις κριτικοί που ασχολούνται εμμονικά με τον Μπρόκα, και κυρίως ο Κόντε, έχουν στήσει την ακαδημαϊκή τους καριέρα γύρω από την ζωή και το έργο του. Δίνουν διαλέξεις, κάνουν δημοσιεύεις, φέρνουν στο φως ανέκδοτα κείμενα, συμπληρώνουν το βιογραφικό του. Το κλίμα που επικρατεί μεταξύ των τριών κάθε άλλο παρά αρμονικό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Έτσι ξεκινούν όλα, ως μια τυπική αντιμαχία ακαδημαϊκών με στόχο όχι μόνο τη δόξα, αλλά και τις παρεπόμενες υλικές ανταμοιβές. Γρήγορα όμως όλα αυτά θα φαντάζουν τόσο μα τόσο αθώα...

Σπάνια ένας φόνος καταφέρνει να μου κεντρίσει το ενδιαφέρον, γι' αυτό το λόγο άλλα είναι εκείνα που με έλκουν στην αστυνομική και νουάρ λογοτεχνία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, η φιλολογική έρευνα σχετικά με το βίο και το έργο του Μπρόκα στάθηκε από μόνη της ικανή να με ξεσηκώσει, να με αναγκάσει να τρέξω με λαχτάρα μέχρι το τέλος! Συνειρμικά, και δίχως καμία διάθεση συσχετισμού, η σκέψη αναζήτησε ξανά την αίσθηση αντικατοπτρισμού στο έργο του Μπολάνιο, με τους δεκάδες ποιητές και συγγραφείς, επινοημένους και πραγματικούς, να επιχειρηματολογούν, να εκδίδουν, να βιώνουν την απόρριψη ή το ψίχουλο ενός χρηματικού βραβείου· προστιθέμενοι ιστοί στη μπολιανική σύνθεση. Ήταν πάλι καλοκαίρι όταν διάβαζα τα Τηλεφωνήματα, παίζει και αυτό το ρόλο του. Τώρα, φθινόπωρο πια, η Ναζιστική λογοτεχνία στην Αμερική είναι προ των πυλών.    

Μετάφραση Κρίτων Ηλιόπουλος
Εκδόσεις Opera