Η μυστική ιστορία - Donna Tart

Ήταν η περίοδος της μεγάλης αφήγησης, η ανάγκη για καταβύθιση σε έναν παράλληλο της πραγματικότητας κόσμο. Μια μέρα, στην παραλία ενός όμορφου κολπίσκου, ενώ δυσκολευόμουν ν' αποφασίσω αν θα αφήσω το βλέμμα να φτάσει μέχρι πέρα στον ορίζοντα πάνω από την αγριεμένη θάλασσα ή αν θα επιστρέψω στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, με την αγωνία για την εξέλιξη της υπόθεσης να με δελεάζει, σκεφτόμουν πως η επαφή με την τέχνη είναι μια απόπειρα αποκοπής από την πραγματικότητα, ή έστω συμπλήρωσής της, μια πράξη που ταυτίζεται με το εδώ και το τώρα, με αβέβαιη μελλοντική επίδραση, μια επισφαλής επένδυση χαμηλού ρίσκου. Πόσες είναι εκείνες οι επαφές με την τέχνη, τη λογοτεχνία εν προκειμένω, που μας έσωσαν, για να υπερβάλω λίγο, τη ζωή εκείνη τη στιγμή και στη συνέχεια χάθηκαν στους λαβύρινθους της μνήμης, μια θολή ανάμνηση και μια αιώνια ευγνωμοσύνη, χωρίς να είναι δυνατή τώρα, μέρες ή χρόνια μετά η ανάκληση έστω και του ελάχιστου της πλοκής; Μια αποκοπή μεγάλης χρονικής διάρκειας αναζητούσα εκείνη την περίοδο, και ας μην έμενε τίποτα για το μέλλον, παρά μόνο ένα απροσδιόριστο συναίσθημα στη θέα της ράχης του μυθιστορήματος σε κάποιο ράφι της βιβλιοθήκης.

Η Καρδερίνα, το τελευταίο από τα τρία βιβλία της Ταρτ, το πρώτο δικό της που διάβασα, με είχε γοητεύσει, με τον τρόπο που οι Αμερικανοί συγγραφείς ξέρουν να γοητεύουν, να στήνουν τις γενναιόδωρες αφηγήσεις τους, να ανατέμνουν τη σύγχρονη πραγματικότητα, να μη διστάζουν να πειραματιστούν, ξέροντας, καλύτερα απ' όλους, πώς να εντάσσουν στο έργο τους τα ερεθίσματα, την παγκόσμια λογοτεχνική κληρονομιά. Όταν εκείνη με είχε δει να διαβάζω την Καρδερίνα, για δύο ή τρεις συνεχόμενες Τετάρτες, όταν είχα τη συνήθεια να επισκέπτομαι το καφέ στο οποίο δούλευε, συνήθεια που ξαφνικά διέκοψα, μια Τετάρτη που απλώς δεν πήγα, αφού με ρώτησε πώς μου φαίνεται και εγώ της απάντησα πως δυσκολευόμουν να το αφήσω απ' τα χέρια μου, μου πρότεινε να διαβάσω κάποια στιγμή και τη Μυστική ιστορία. Το είχε διαβάσει πριν από πολλά χρόνια, δεν θυμόταν πολλά πέρα απ' το ότι της άρεσε πολύ.

Το χιόνι στα βουνά έλιωνε, και ο Μπάνι ήταν νεκρός αρκετές βδομάδες πριν αντιληφθούμε τη σοβαρότητα της κατάστασης στην οποία είχαμε περιέλθει. Το πτώμα του βρέθηκε μετά από δέκα μέρες, ξέρετε. Ήταν το μεγαλύτερο ανθρωποκυνηγητό στην ιστορία του Βερμόντ – αστυνομία, FBI, μέχρι και στρατιωτικό ελικόπτερο· τα μαθήματα στο κολέγιο σταμάτησαν, το βαφείο στο Χάμπντεν έκλεισε, κόσμος ερχόταν από το Νιου Χαμπσάιρ, τη Νέα Υόρκη, ακόμα και από τη Βοστώνη.

Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι το μέτριο σχέδιο του Χένρι αποδείχτηκε τόσο αποτελεσματικό παρά τα απρόβλεπτα γεγονότα που συνέβησαν. Δεν σκοπεύαμε να κρύψουμε το πτώμα σε κάποιο μυστικό σημείο.

Με ιντριγκάρουν τα μυθιστορήματα εκείνα στα οποία ο συγγραφέας δεν διστάζει να προβεί στην κυρίως αποκάλυψη της πλοκής από την πρώτη κιόλας γραμμή, μια επίδειξη πίστης στον εαυτό του, ότι δεν έχει την ανάγκη της έκπληξης, για να κρατήσει το αναγνωστικό ενδιαφέρον αμείωτο, και ταυτόχρονα η υπενθύμιση ότι μια δολοφονία και η μη διαλεύκανσή της μπορούν να είναι απλώς η αφορμή και όχι το κυρίως ζητούμενο σε μια πολυσέλιδη αφήγηση.

Ο Ρίτσαρντ Παπέν, καιρό αφού η ιστορία μπήκε στο αρχείο από την αστυνομία, επιχειρεί να ανασυνθέσει εκείνη την περίοδο, εκείνη την περίοδο που από μια σειρά τυχαίων γεγονότων βρέθηκε να φοιτά στο πανεπιστήμιο του Χάμπντεν, στο Βερμόντ, χιλιάδες μίλια μακριά από το σπίτι του και την προηγούμενη ζωή του, θαμπώθηκε από μια παράξενη ομάδα φοιτητών, που μελετούσε τον κόσμο της διανόησης, υπό την καθοδήγηση ενός χαρισματικού καθηγητή, σε ένα πρόγραμμα σπουδών στα όρια της ανοχής του ιδρύματος, και κατάφερε να γίνει τελικά μέλος της, εγκαταλείποντας το αρχικό πρόγραμμα σπουδών που είχε επιλέξει. Η επαφή με τους κλασικούς, τη φιλοσοφία, τις υψηλές ιδέες, η γοητευτική ακαδημαϊκή προσέγγιση, οι συζητήσεις υπό την επήρεια του αλκοόλ και η αίσθηση ότι ανήκει σε έναν κλειστό κύκλο, οδήγησαν τον Ρίτσαρντ σε μονοπάτια που ποτέ δεν είχε φανταστεί πως θα διαβεί, μακριά από την ακαδημαϊκή κανονικότητα, μονοπάτια που έφτασαν μέχρι τη δολοφονία του Μπάνι, και ακόμα παραπέρα.

Η επιμονή στις λεπτομέρειες και στην αναφορά μικρών επεισοδίων της παρουσίας του Ρίτσαρντ στο πανεπιστήμιο, η σκιαγράφηση των χαρακτήρων των ηρώων, η φιλοσοφία και η ποίηση, τα ανθρώπινα πάθη και τα παιχνίδια του μυαλού, το διαρκές αίσθημα αγωνίας, παρά τη γνώση για την εξέλιξη της ιστορίας, η αφηγηματική ικανότητα της Ταρτ και ο έλεγχος πάνω στην ιστορία με τα δεκάδες παρακλάδια, όλα αυτά προσφέρουν μια αναγνωστική απόλαυση. Την προβολή της αρχικής, μεγάλης εικόνας της ιστορίας, ακολουθεί ένα αργό και αναλυτικό πέρασμα, ένα κολάζ, που, αφού ο αναγνώστης αντικρύσει από μακριά, εν συνεχεία έχει την ευκαιρία να το δει να ξεδιπλώνεται με όλες του τις ραφές και τα, αρχικώς, μη εμφανή επίπεδά του.

Εκείνη την ημέρα, στον κολπίσκο, η θέα της θάλασσας κέρδισε τη λαχτάρα για την ολοκλήρωση της Μυστική ιστορίας, την επομένη, στον κήπο, με τον πρώτο καφέ διάβασα τις τελευταίες σελίδες.

Μετάφραση Σάντυ Παρίση

Εκδόσεις Λιβάνη