Δεν καταλαβαίνω...(#3)

Δεν καταλαβαίνω την απαξίωση της λέξης επαγγελματίας - καθώς και των παραγώγων της - όταν κάποιος αναφέρεται στην κριτική. Αιωρείται θαρρείς μια διάκριση, ανάμεσα σε αιμοσταγείς, φιλάργυρους επαγγελματίες και ρομαντικούς ερασιτέχνες, που στα μάτια μου μοιάζει σαν απόπειρα να ευλογήσουμε τα γένια μας όσοι αποτελούμε μέρος της "εναλλακτικής" κοινότητας του ιστολογείν. Φαντάζομαι πως οι κατήγοροι θα ορίζουν ως επαγγελματίες εκείνους οι οποίοι αμοίβονται για την κριτική τους γιατί δεν έχω υπόψη μου κάποια σχολή από την οποία αποφοιτά κανείς με πτυχίο κριτικού...

Μισώ τις γενικεύσεις. Δε δέχομαι πως όλοι οι κριτικοί παίρνουν γραμμή από το τμήμα μάρκετινγκ, πως εξυπηρετούν συμφέροντα και φίλους, πως λένε ψέματα ότι κάτι τους άρεσε ή πως δε διαβάζουν καν το βιβλίο για το οποίο γράφουν και απλά κάνουν αντιγραφή-επικόλληση κάποιο δελτίο τύπου. Σίγουρα θα υπάρχουν εξαιρέσεις, αντιεπαγγελματίες, υπεύθυνοι μερικώς για το κακό στίγμα στο χώρο. 

Και από την άλλη το διαδίκτυο, ιστολόγια επώνυμα και ανώνυμα, ενδιαφέροντα και βαρετά. Δηλώνω μεγάλος φαν των ιστολογίων αλλά ισχύει και εδώ η παραπάνω απέχθειά μου ως προς τη γενίκευση. Δεν αποτελούν όλα τα ιστολόγια ρομαντικές απόπειρες έκφρασης. Όμως, υπάρχουν ιστολόγια, στο χώρο της βιβλιοκριτικής, που αποτελούν πυξίδα ακόμα και για τον πλέον απαιτητικό βιβλιόφιλο. Μεράκι και αγάπη για το βιβλίο που παρασύρει τον αναγνώστη και δημιουργεί μία εστία δημόσιου διαλόγου που τόσο έχει ανάγκη το βιβλίο στην Ελλάδα.

Αρνούμαι να δεχτώ πως η αποδοχή διαφήμισης είναι αμαρτία. Μια όμορφη και τεκμηριωμένη παρουσίαση αποτελεί από μόνη της διαφήμιση για το βιβλίο, έμμεση ή άμεση μικρή σημασία έχει. Ο δημόσιος λόγος για ένα βιβλίο αποτελεί μέρος (καλώς ή κακώς) της οικονομικής αλυσίδας του συγκεκριμένου προϊόντος και με την άνθιση των κοινωνικών δικτύων το ποσοστό της επιρροής ολοένα και αυξάνεται. Υπάρχουν ήδη τα πρώτα στοιχεία από την απέναντι πλευρά του Ατλαντικού για την επιρροή των ιστολογίων και των κοινωνικών δικτύων στην αγορά του βιβλίου.

Η τελική ευθύνη βαραίνει τον ίδιο τον αναγνώστη. Είναι εκείνος που πρέπει να μάθει να διακρίνει την παραπλανητική κριτική, την ύπουλη διαφήμιση, τη λίστα δώρων ή τη λάμψη ενός βραβείου. Και δεν είναι μόνο ζήτημα εξαπάτησης, είναι και θέμα γούστου, αισθητικής. Το βιβλίο που εμένα μου άρεσε πιθανόν εσένα να μη σου αρέσει. Διαφωνία γούστου ή και απλή συγκυρία.

Προσπαθώ να αντιμετωπίζω τους κριτικούς όπως τους φίλους μου (όσον αφορά τις προτάσεις τους). Τους παρακολουθώ συστηματικά για να τους γνωρίσω καλύτερα, δοκιμάζω κάτι που θα προτείνουν, μαθαίνω να διαβάζω ανάμεσα στις γραμμές σε μια απόπειρα να αντιληφθώ αν το βιβλίο θα μου αρέσει ή όχι, αναζητώ τους γλωσσικούς κώδικες που κρύβουν τον ενθουσιασμό του αναγνώστη. Μετά από κάποιες δοκιμές νιώθω πιο βέβαιος, μαθαίνω να εμπιστεύομαι αυτόν που υπογράφει το κείμενο και όχι το μέσο, εξακολουθώ να την πατάω αλλά συνεχίζω και δεν το μετανιώνω, το τελικό ταμείο είναι θετικό, δεκάδες - αν όχι περισσότερα- είναι τα βιβλία που έχω ανακαλύψει λόγω μιας κριτικής/παρουσίασης!!

Υπάρχουν ιστολόγοι που κερδίζουν χρήματα, ίσως όχι τόσα πολλά όσα αρκετοί φαντάζονται, τα οποία προέρχονται από διαφημίσεις του εκάστοτε πάροχου αλλά και banners. Ακόμα πιο συχνό είναι το έμμεσο κέρδος που προκύπτει από τη δωρεάν διάθεση βιβλίων από μεριάς εκδοτικών οίκων και συγγραφέων στα πλαίσια προώθησης. Προσωπικά, δε βλέπω δαίμονες πουθενά στα παραπάνω. Ήδη η wordpress πρόσθεσε διαφημίσεις χωρίς την έγκριση των μπλόγκερς με σκοπό (όπως ισχυρίζεται) να συνεχίσει να προσφέρει δωρεάν την υπηρεσία, οπότε αυτόματα η αυτοδιάθεση του χρήστη τέθηκε στο περιθώριο. Φαντάζομαι πως και οι λοιποί πάροχοι θα ακολουθήσουν αργά ή γρήγορα. Ποιος θα κατηγορήσει τότε εκείνον που επέλεξε ο ίδιος να φιλοξενήσει διαφημίσεις (με το όποιο κέρδος του αναλογεί) και δε δέχτηκε παθητικά την απόφαση του πάροχου;

Άραγε οι παραπάνω εισέρχονται στην κατηγορία των επαγγελματιών του χώρου; Υπάρχει μήπως κάποιο άλλο κριτήριο;
 
Θέλετε να αντικαταστήσουμε τη λέξη επαγγελματίας με τη λέξη απατεώνας; Να αφήσουμε τον επαγγελματία στην ησυχία του (και να του ευχηθούμε να έχει δουλειά και να πληρώνεται) και να τοποθετήσουμε στο στόχαστρο τους απατεώνες. Ο χρόνος και η τριβή είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι στη μάχη για το διαχωρισμό της ήρας από το σιτάρι.