Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2022

Τα δέκα καλύτερα βιβλία που δεν διάβασα το '22

Κάθε χρονιά που φεύγει δεν αφήνει πίσω της μόνο πεπραγμένα άξια προς καταγραφή, αφήνει –ευτυχώς, δυστυχώς, δεν ξέρω– και εκκρεμότητες, αναβολές, όλα εκείνα που τελικά δεν χώρεσαν. Το σημερινό ποστ, τελευταίο της χρονιάς, είναι αφιερωμένο στα δέκα καλύτερα, ανάμεσα σε εκείνα που δεν διάβασα, βιβλία. Είναι, θεωρώ, ο κατάλληλος τρόπος να μιλήσω σε αυτή τη γωνιά για τα απωθημένα της χρονιάς, που δεν ήταν και λίγα, μιας χρονιάς που έφερε μια τρομερή αλλαγή, δύσπεπτη προς το παρόν, αλλά και μια ακόμα απόπειρα βελτίωσης της συνθήκης ζωή.

Από την ιδιότυπη αυτή λίστα λείπουν αρκετά βιβλία που κυκλοφόρησαν τον τελευταίο μήνα και δεν πρόλαβαν να μετατραπούν σε απωθημένο, θέτουν ωστόσο υποψηφιότητα για την αντίστοιχη λίστα του '23. Με τυχαία σειρά, τα δέκα καλύτερα βιβλία που δεν διάβασα το '22 είναι τα εξής:

1. Αλλαγή: Μέθοδος - Édouard Louis (μτφρ. Στέλα Ζουμπουλάκη, εκδόσεις αντίποδες). Κάθε φορά που πρόκειται να κυκλοφορήσει ένα βιβλίο του Λουί, και αυτό είναι το πέμπτο, σκέφτομαι πως δεν ψήνομαι, πως αρκετά έχω μάθει για τη ζωή του, πως η μανιέρα, όσο και αν μεταβάλλεται έστω και λίγο από βιβλίο σε βιβλίο, παραμένει σταθερή, εντούτοις κάθε φορά, αργά ή γρήγορα το διαβάζω τελικά. Έτσι συνέβη και με το Αγώνες και μεταμορφώσεις μιας γυναίκας, έτσι θα συμβεί και τώρα, αργά ή γρήγορα. Η παρουσίαση στη Νομική ήταν ξεκάθαρα το εγχώριο λογοτεχνικό χάι λάιτ της χρονιάς που πέρασε, μια αίθουσα ασφυκτικά γεμάτη και ούτε ένα κινητό δεν χτύπησε, ούτε ένα τσιγάρο δεν άναψε, ούτε μια μανούρα δεν έγινε, όλα μας κρεμασμένα από τα χείλη του, η πίστη στη λογοτεχνία αναθερμάνθηκε, φούντωσε. Μας είπε και δυο λόγια για το Αλλαγή: Μέθοδος, που είναι πιο μπαμπάτσικο από τα προηγούμενα, για τη δική του επιστροφή στην Αλλενκούρ, μας προϊδέασε και για το επόμενο μιλώντας μας για τον θάνατο του αδερφού του. (updt: Όταν διάβασα το βιβλίο, έγραψα αυτό).

2. Εμείς - Γιεβγκένι Ζαμιάτιν (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδόσεις Έρμα). Κάθε λογοτεχνική χρονιά συνοδεύεται και από κάποιες επανεκδόσεις βιβλίων, κάποιες φορές σε νέες μεταφράσεις, κάποιες σε αναθεωρημένες και κάποιες απλά με άλλο εξώφυλλο. Φέτος, οι εκδόσεις Έρμα μας έκαναν δύο τρομερές εκπλήξεις: την κυκλοφορία σε νέα μετάφραση του Εμείς αλλά και του λογοτεχνικού ογκόλιθου Οι υπνοβάτες. Και τα δύο βιβλία τα είχα διαβάσει κάποτε παλιά, για το Εμείς μάλιστα έχω γράψει και ένα κείμενο (το βρίσκετε εδώ). Βιβλίο που είχε την τιμή να εγκαινιάσει τη λογοτεχνική λογοκρισία στη Σοβιετική Ένωση, βιβλίο που αποτέλεσε οδηγό και έμπνευση για μεγάλο μέρος της λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας που αγαπάμε. Είναι η πρώτη φορά που μεταφράζεται από τα ρωσικά, λόγος ικανός να επιβάλλει την αναγνωστική επιστροφή. (updt: Όταν διάβασα το βιβλίο, έγραψα αυτό).

3. Ακριβώς σαν εσένα - Nick Hornby (μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδόσεις Πατάκη). Μόλις κυκλοφόρησε σκέφτηκα πως ήταν μια σπουδαία ευκαιρία να διαβάσω μετά από χρόνια κάτι δικό του, πως είχα ανάγκη από αυτή την πρόζα, το χιούμορ και την οξυδέρκεια στην παρατήρηση της ποπ κουλτούρας. Δεν ξέρω αν θα υπάρξει κάποιο βιβλίο του που να ξεπεράσει μέσα μου το High fidelity, βασικά την ατάκα: είμαι μελαγχολικός γιατί ακούω ποπ ή ακούω ποπ γιατί είμαι μελαγχολικός· αλλά και την ίδια την ιδέα ενός τοπ τεν χωρισμών ως μια απόπειρα προσδιορισμού του τρέχοντος γεωγραφικού στίγματος πλεύσης. Ίσως αυτή η ανάμνηση, εκείνου του πρώτου βιβλίου, να με κράτησε μακριά από αυτό ως τώρα, αφού όσα βιβλία δικά του ενδιάμεσα διάβασα μου άρεσαν μεν, κανένα δεν έφτασε τη συγκίνησή μου στα ύψη εκείνα δε. (updt: Όταν διάβασα το βιβλίο, έγραψα αυτό).

4. Αντιαφηγήσεις - John Keene (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδόσεις Loggia). Το περίμενα αυτό το βιβλίο με λαχτάρα. Οι επιλογές των εκδόσεων και το όνομα του μεταφραστή ευθύνονταν σε μεγάλο βαθμό γι' αυτή την προσμονή. Και όμως, τέσσερις μήνες μετά, είναι ακόμα στη στοίβα με τα αδιάβαστα, αρκετά ψηλά, αλλά στο τελικό ταμείο η διάκριση είναι αυστηρή: διαβασμένα-αδιάβαστα· και οι Αντιαφηγήσεις έμειναν στα αδιάβαστα. Μια πρόχειρη εξήγηση είναι η μικρή φόρμα, της οποίας αποδεδειγμένα δεν είμαι λάτρης. Δικαιολογίες θα πείτε και δίκιο θα έχετε, αλλά χωρίς δικαιολογίες πώς θα πάρουν σάρκα και οστά τα απωθημένα, θα προσθέσω εγώ. (updt: Όταν διάβασα το βιβλίο, έγραψα αυτό).

5. Σανταράμ - Gregory David Roberts (μτφρ. Ευαγγελία Μούμα, εκδόσεις Κυψέλη). Πίστευα πως το βιβλίο αυτό θα ήταν ένα μεγάλο μέρος του Αυγούστου μου. Μια μεγάλη, χορταστική αφήγηση, δίπλα στο κύμα, ανάμεσα σε βουτιές, καφέδες και μπύρες. Ξέρετε τι λένε για τα σχέδια όμως, ε; Και καμία σημασία δεν έχει ποιον κατηγορεί καθένας ως αυτουργό. Αλλά πού θα πάει, θα έρθει η στιγμή που η πραγματικότητα θα γίνει τόσο δυσβάσταχτη, για ακόμα μια φορά, που η καταφυγή σε μια παράλληλή της θα είναι μονόδρομος. Άλλωστε, η πίστη πως θα το χρειαστώ το βιβλίο αυτό είναι που με κάνει να αρνούμαι την τηλεοπτική του μεταφορά. (updt: Όταν διάβασα το βιβλίο, έγραψα αυτό).

6. Γυρίζοντας το βλέμμα πίσω - Juan Gabriel Vásquez (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Ίκαρος). Βιβλίο που οριακά θα έμπαινε και στην περσινή αντίστοιχη λίστα αφού κυκλοφόρησε τον Οκτώβρη του '21. Παράδοξο πώς, δεν έχω διαβάσει ακόμα αυτό το μυθιστόρημα του Βάσκες που τόσο αγαπώ. Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν είναι σταθερά στη δεκάδα των αγαπημένων μου βιβλίων ανεξαρτήτως διάθεσης και συνθηκών και αυτό από μόνο του λέει πολλά. Ίσως, υποσυνείδητα, η καβάτζα με βιβλία συγγραφέων που προσφέρουν την εγγύηση του ασφαλούς καταφυγίου σε περίπτωση ολοκληρωτικής καταστροφής να αποτελεί τον δικό μου οδηγό επιβίωσης βαδίζοντας προς το άγνωστο μέλλον. (Όταν διάβασα το βιβλίο, έγραψα αυτό).

7. Η επιστροφή του Φίλιπ Λατίνοβιτς - Μίροσλαβ Κρίλεζα (μτφρ. Ισμήνη Ραντούλοβιτς, εκδόσεις Καστανιώτη). Ακόμα ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του '21 και βρίσκεται στη λίστα αυτή. Πιστεύω βαθιά πως το μυθιστόρημα αυτό πρόκειται να είναι ένα αριστούργημα, αυτές είναι οι προσδοκίες που αυθαίρετα έχω κατασκευάσει. Ωστόσο, επειδή για κάθε αριστούργημα που πρόκειται να διαβάσω έχω ιδιαίτερο άγχος να είναι κατάλληλες οι τριγύρω συνθήκες ώστε να του αφιερώσω τον κατάλληλο χρόνο και χώρο, και αυτές οι συνθήκες με τη λογική προσέγγιση δεν υπάρχουν ποτέ και μόνο η ίδια η ανάγνωση μπορεί να τις φέρει στα μέτρα της, συν το γεγονός πως η βαλκανική λογοτεχνία αποδεικνύεται σχεδόν πάντοτε ιδιαιτέρως απαιτητική για την αναγνωστική μου επάρκεια, το βιβλίο αυτό είναι ακόμα στα προσεχώς. (updt: Όταν διάβασα το βιβλίο, έγραψα αυτό).

8. Το αίνιγμα του δωματίου 622 - Joël Dicker (μτφρ. Γιάννης Στρίγκος, εκδόσεις Πατάκη). Ο, γεννημένος στην Ελβετία, Ντικέρ αποτελεί για μένα μια ένοχη απόλαυση. Προηγήθηκαν: Η αλήθεια για την υπόθεση Χάρρυ Κέμπερτ, Το βιβλίο των Μπάλτιμορ, Η εξαφάνιση της Στέφανι Μέιλερ. Απολαμβάνω τα βιβλία του παρά την πολυλογία του, παρά την προσπάθειά του να εντυπωσιάσει. Αγαπώ τον τρόπο με τον οποίο τοποθετεί τη λογοτεχνία στην πλοκή, τη διάθεση να σατιρίσει τον ευρύτερο χώρο των τεχνών. Και όλα αυτά με το περίβλημα της αστυνομικής λογοτεχνίας, με ένα σωρό ανατροπές που παίζουν διαρκώς με το μυαλό του αναγνώστη. Άκρως ακατάλληλος για σοβαροφανείς αναγνώστες. Η παρουσία του βιβλίου αυτού στη λίστα, όπως και το Σανταράμ πιο πάνω, δείχνουν πώς ήταν ο φετινός Αύγουστος. (updt: Όταν διάβασα το βιβλίο, έγραψα αυτό).

9. Λεωφόρος Λίνκολν - Amor Towles (μτφρ. Ρηγούλα Γεωργιάδου, εκδόσεις Διόπτρα). Η Α. είναι ίσως η πιο δύσκολη αναγνώστρια που ξέρω, κοινώς: το ένα της βρωμάει και το άλλο της ξινίζει. Τρελάθηκα με το βιβλίο αυτό, μου είπε, γεγονός ικανό να εκτοξεύσει τις προσδοκίες μου. Δεν αρκέστηκε μάλιστα στον γεμάτο ενθουσιασμό λόγο, μου το έκανε δώρο, για να μην έχω καμία δικαιολογία. Α., συγγνώμη. Το συντομότερο δυνατό, υπόσχομαι. (updt: Όταν διάβασα το βιβλίο, έγραψα αυτό).

10. Μια φιλία - Silvia Avallone (μτφρ. Λούλα Καραγιαννάκη, εκδόσεις Αίολος). Ακόμα ένα πολυσέλιδο, τι έκπληξη, μυθιστόρημα στη λίστα. Επιλογή λόγω χώρας προέλευσης, βοήθησε και το όμορφο εξώφυλλο, ας μην κρύβομαι. Η ιταλική λογοτεχνία, η συγκαιρινή, μου δημιουργεί ανάμεικτα συναισθήματα, το ίδιο συμβαίνει και με τον κινηματογράφο, είναι και ο καιρός που πέρασα νέος στη Μπολόνια, η αγάπη δεν μπορεί παρά να είναι αυστηρή. Φέτος διάβασα τρία σπουδαία ιταλικά βιβλία –και κανά δυο μέτρια έως κακά, βέβαια– Το τελευταίο καλοκαίρι στη Ρώμη, Ο νόμος του μίσους και Πικρή ζωή. Ελπίζω και το Μια φιλία να αποδειχτεί χορταστικό. (updt: Όταν διάβασα το βιβλίο, έγραψα αυτό).


Και κάπως έτσι συνοψίζονται τα κυρίως απωθημένα της χρονιάς, κάπως έτσι ύμνησα βιβλία που δεν έχω διαβάσει. Ας είναι το '23 μια χρονιά εγκλιματισμού και υγείας. Ας προσπαθήσουμε να μην είμαστε διαρκώς μαλάκες. Του χρόνου πάλι.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου